Ξενοφοβία

Ταξική πάλη, ξενοφοβία και οι τοπικές ελίτ¹

To παρόν άρθρο παρέχει ένα σύντομο παράδειγμα για μελέτη του πώς η αυτοοργάνωση «από-τα-κάτω» δίνει την δυνατότητα σε κοινότητες στην Ν. Αφρική να αντισταθούν στην ξενοφοβική βία.

Η ξενοφοβική βία και το πλιάτσικο που ακολούθησαν τη δήλωση του βασιλιά Zwelithini ότι οι ξένοι «μαζεύουν τα μπαγκάζια τους και φεύγουν» απλώθηκε σε μικρές και μεγάλες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Παρ’ όλα αυτά, οι πρόσφατες επιθέσεις δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά· ούτε είναι ο Zwelithini ο αποκλειστικά υπεύθυνος για την υπόθαλψή τους. Τοπικές ελίτ – ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με το κυβερνών κόμμα – επίσης ενθάρρυναν αντιμεταναστευτικές στάσεις και δράσεις. Το παρόν άρθρο, βασιζόμενο σε συνομιλίες με ακτιβιστές του Abahlali baseFreedom Park, καταπιάνεται με το πώς οι τοπικές ελίτ διεγείρουν την «ξενοφοβία» ώστε να προστατεύσουν τα ταξικά τους συμφέροντα και πώς αντιδρούν σε αυτό προοδευτικοί ακτιβιστές της εργατικής τάξης.

Ξενοφοβία και τοπικές ελίτ

Το Freedom Park είναι ανάμεσα στις λίγες κοινότητες στις οποίες η ανάπτυξη είναι «καθοδόν». Xτίζονται σπίτια του προγράμματος «Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης» (Reconstruction and Development Programme, RDP) κ.λπ. Όμως οι κάτοικοι εκφράζουν παράπονα για την διαφθορά σχετικά με τις προσφορές των εταιρειών και τα συμβόλαια. Οι αναπτυξιακές εταιρείες έχουν κατηγορηθεί ότι στρέφουν τους ντόπιους εργάτες εναντίον των μεταναστών για να εξασφαλίσουν φτηνά μεροκάματα. Αυτές οι εταιρείες, που συνδέονται με τις τοπικές ελίτ του ANC (Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο), αισθάνθηκαν ότι οι Νοτιοαφρικανοί εργάτες δεν θα δέχονταν τους χαμηλούς μισθούς που πρόσφεραν και έτσι προσέγγισαν μετανάστες εργάτες, που συχνά είναι σε πιο απελπιστική θέση εξαιτίας της επισφαλούς τους κατάστασης, προσφέροντάς τους δουλειές με μισθούς χαμηλότερους από αυτούς που προσπαθούσαν να διαπραγματευτούν οι ντόπιοι. Αυτός είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι τοπικές ελίτ στρέφουν μετανάστες και ντόπιους εργάτες εναντίον αλλήλων, δημιουργώντας ένα εύφορο έδαφος για την διάδοση ξενοφοβικών αισθημάτων.

Οι ακτιβιστές έπεισαν όμως την κοινότητα να απαιτήσει όλοι οι εργάτες να πληρώνονται έναν επαρκή, για να ζήσουν, μισθό, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, καθώς και έλεγχο πάνω στην ανάπτυξη του Freedom Park. Αυτό στρίμωξε στη γωνία τις εταιρείς και τις τοπικές ελίτ, απειλώντας να υπονομεύσει τα κέρδη και την πολιτική τους νομιμοποίηση. Έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να εκτρέψουν την προσοχή της κοινότητας και να ανακατευθύνουν την απογοήτευσή της.

Μια ευκαιρία παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2014 όταν το Freedom Park έμεινε χωρίς ρεύμα για σχεδόν μια βδομάδα. Στις διαμαρτυρίες των κατοίκων, το κράτος απάντησε με βία. Οι κάτοικοι προσπάθησαν να διαφύγουν μέσα στην πόλη και μερικοί λεηλάτησαν μαγαζιά μεταναστών, θεωρώντας τους υπεύθυνους για την κρίση αυτή. Αυτό συνέβη γιατί οι τοπικές πολιτικές ελίτ έκαναν συστηματική

προπαγάνδα, επιρρίπτοντας την ευθύνη για την διακοπή του ρεύματος στους Σομαλούς μαγαζάτορες με τον ισχυρισμό ότι είναι αυτοί που καταναλώνουν το ρεύμα της κωμόπολης εξαιτίας της χρήσης βιομηχανικών ψυγείων μεγάλης ισχύος.

Οι ακτιβιστές ήξεραν ότι αυτό ήταν ψέμα γιατί τέτοιες διακοπές ρεύματος συνέβαιναν και πριν από τον ερχομό των μεταναστών στην κωμόπολη. Στην πραγματικότητα, ξέροντας ότι το Freedom Park ήταν μια ραγδαία αναπτυσσόμενη περιοχή είχαν προειδοποιήσει την κυβέρνηση, ήδη πριν από δέκα χρόνια, ότι η υποδομή δεν θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες του αναπτυσσόμενου πληθυσμού.

Μια δεύτερη ευκαιρία για να στραφεί αλλού η προσοχή της κοινότητας από τα πραγματικά προβλήματά της ήρθε τον Ιανουάριο του 2015, όταν στο γειτονικό Σοβέτο ξέσπασε ένα κύμα λεηλασιών σε μαγαζιά μεταναστών. Η τοπική πολιτική ελίτ, γύρω από το SANCO² και το ANC, υποτίθεται ότι προειδοποίησε τους ξένους μαγαζάτορες να κλείσουν τα μαγαζιά τους γιατί τα προϊόντα τους δεν ήταν επιθυμητά και θα λεηλατούνταν. Προσπάθησαν επίσης να αποσπάσουν χρήματα από ξένους μαγαζάτορες σε αντάλλαγμα προστασίας. Όμως ο κόσμος λέει ότι ήταν αυτές οι ίδιες τοπικές ελίτ, που προσπάθησαν να αποσπάσουν χρήματα από τους μετανάστες μαγαζάτορες, που επίσης υπόσχονταν αλκοόλ και λεφτά στους εξαρτημένους από ναρκωτικά για να πλιατσικολογήσουν τα μαγαζιά των ξένων· κάτι που υποδηλώνει ότι η ξενοφοβία, τουλάχιστον σε μερικές μικρές πόλεις, υποθάλπτεται για να προστατευθούν τα πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα και υιοθετείται από μια μικρή τυχοδιωκτική μειονότητα και όχι την ευρύτερη κοινότητα.

Πολεμώντας την ξενοφοβία

Οι Abahlali³ αποφάσισαν ότι θα έπρεπε να αντιδράσουν. Ξεκίνησαν κοινοτικές περιπολίες για να αποτρέψουν τους πλιατσικολόγους και ενθάρρυναν κάθε νοικοκυριό να έχει μια σφυρίχτρα την οποία και να χρησιμοποιεί οποτεδήποτε έβλεπε κάποιους να διαπράττουν λεηλασίες, ώστε όλοι οι γείτονες να προστρέξουν για να τους σταματήσουν. Κάλεσαν επίσης μια συνέλευση της κοινότητας για να εξηγήσουν στον κόσμο ότι η κρίση που είχε προκύψει στην πόλη δεν είχε προκληθεί από την παρουσία των μεταναστών εμπόρων αλλά από μια ανεπαρκή υποδομή και ένα σύστημα που έχει ως κίνητρο το κέρδος. Η συνέλευση δεν είχε επιτυχία γιατί αυτοί που βρίσκονταν πίσω από τις λεηλασίες – μια μικρή ομάδα που ενισχυόταν από τους τοπικούς συμβούλους και επιχειρηματίες – δεν αναγνώριζαν καμμιά συνέλευση και άσκησαν φυσική βία στους ακτιβιστές.

Μετά από αυτό, οι Abahlali άρχισαν να οργανώνονται σπίτι-σπίτι, καθώς σε κάθε τέτοιο συγκρότημα έμεναν τόσο μετανάστες όσο και ντόπιοι. Οργάνωσαν συνελεύσεις πολυκατοικιών για να συζητήσουν τα πραγματικά προβλήματα που επηρέαζαν τα μέλη της κοινότητας. Η κοινότητα ανταποκρίθηκε θετικά και οι άνθρωποι άρχισαν να λένε ότι η ευθύνη για την κρίση στο Freedom Park ανήκε στην πραγματικότητα στην κυβέρνηση.

Επιπρόσθετα από τον αγώνα τους για έλεγχο της κοινότητας πάνω στην ανάπτυξη και για έναν επαρκή για διαβίωση μισθό για όλους – συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών – οι Abahlali προσπαθούν επίσης να βοηθήσουν στην ενσωμάτωση των μεταναστών στην κοινότητα ενθαρρύνοντάς τους, για παράδειγμα, να γράφουν τα παιδιά τους στα τοπικά σχολεία, ώστε να μπορέσουν να μπουν σε μια διαδικασία ενσωμάτωσης, προσκαλώντας τους μετανάστες να υποστηρίξουν τις διαδηλώσεις τους, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες σε ζητήματα όπως η ξενοφοβία και υποστηρίζοντας την Λαϊκή Διαδήλωση Ενάντια στην Ξενοφοβία που διοργανώθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ στις 23 Απριλίου.

Η αυτοοργάνωση της τάξης είναι η λύση

Η περίπτωση του Freedom Park – που πιθανότατα δεν είναι μεμονωμένη – δείχνει ότι οι τοπικές ελίτ χρησιμοποιούν το φόβητρο της ξενοφοβίας για να στρέφουν σε λάθος κατεύθυνση την δικαιολογημένη απογοήτευση του τοπικού πληθυσμού, απογοήτευση που προκαλείται από την φτώχεια, την έλλειψη παροχής υπηρεσιών και ανάπτυξης και την απουσία μιας συμμετοχής σε όλα αυτά, για να προστατέψουν τα δικά τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα· και ότι η λύση στο πρόβλημα είναι η ανεξάρτητη ταξική αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη ανάμεσα στις εθνότητες, όπως δείχνει το παράδειγμα των Abahlali baseFreedom Park.