και τα ζωτικά ψεύδη της “αντιιμπεριαλιστικής/αντινεοφιλελεύθερης” αριστεράς
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ελέφαντας” τεύχος 4.
“Ούτε MUD ούτε PSUV – είμαστε οι από κάτω που ερχόμαστε γι’ αυτούς που είναι από πάνω” (σύνθημα σε πανώ)
Δεν υπήρξε επανάσταση στη Βενεζουέλα. Το να είναι κανείς ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό δεν είναι το ίδιο με το να είναι αντίθετος στον καπιταλισμό αλλά μόνο σε μια μορφή του. Σήμερα…ο ισχυρισμός ότι “η Βενεζουέλα είναι σοσιαλιστική” επαναλαμβάνεται χαρούμενα από δεξιές εφημερίδες και πολιτικούς σαν ένα χαιρέκακο σχόλιο για την κοινωνική καταστροφή που έχει γίνει η Βενεζουέλα (από το κείμενο της ICT)
Η κοινωνική κρίση στη Βενεζουέλα, που την άνοιξη του 2017 έφτασε να πάρει χαρακτηριστικά εξέγερσης και σχεδόν εμφυλίου πολέμου, μας απασχολεί ιδιαίτερα γιατί εκδηλώνεται πρώτα απ’ όλα ως μια άγρια επίθεση στο προλεταριάτο της Βενεζουέλας. Έχει, όμως, κι ένα επιπρόσθετο ενδιαφέρον γιατί η επίθεση αυτή εκδηλώνεται από ένα καθεστώς το οποίο, μαζί με κάποια άλλα αντίστοιχα στη Λατινική Αμερική, αποτέλεσε για την ελληνική αριστερά σημείο αναφοράς μιας “επαναστατικής” διαδικασίας με στόχο τον “σοσιαλισμό”. Ιδιαίτερα την περίοδο εδραίωσης του τσαβισμού, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές αυτής του 2000, όταν η άνοδος της τιμής του πετρελαίου επέτρεπε στο καθεστώς Τσάβες να εξαγοράζει τις μάζες με την “κοινωνική” του πολιτική “αναδιανομής πλούτου”, ο ΣΥΡΙΖΑ και η εν γένει αριστερά θριαμβολογούσαν γι’ αυτό το “ζωντανό” παράδειγμα νικηφόρας “αντιιμπεριαλιστικής” και “αντινεοφιλελεύθερης” στρατηγικής που μάχεται για τον σοσιαλισμό.
Ο καιρός πέρασε, βέβαια. Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση και το τσαβικό μοντέλο δεν μοιάζει πια τόσο θελκτικό, με τον βενεζουελάνικο λαό να πεινά και να καταστέλλεται με απίστευτη βία. Όμως, η αριστερά εξακολουθεί να υπερασπίζεται φανατικά το καθεστώς Μαδούρο και, μάλιστα, στο όνομα της υπεράσπισης της “μπλολιβαριανής επανάστασης”. Αυτό δεν είναι μόνο θλιβερό ως στάση απέναντι σε έναν χειμαζόμενο λαό. Δείχνει, επίσης, ότι η αριστερά δεν έχει διδαχτεί τίποτα από το δράμα του “υπαρκτού” σοσιαλισμού τον 20ο αιώνα. Εξακολουθεί, καθηλωμένη στα ίδια ζωτικά ψεύδη, να προβάλλει ως “πρότυπο” προς εφαρμογή, και στην περίπτωση του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, τις ήδη ιστορικά χρεωκοπημένες “συνταγές” του κρατικού καπιταλισμού και ενός συγκεντρωτικού, προσωποκεντρικού, μοντέλου διαχείρισης του κράτους και της κοινωνίας. Αυτά τα ζωτικά ψεύδη πρέπει να αποδομηθούν. Κάτι που απαιτεί τη βαθύτερη κατανόηση της δυναμικής εδραίωσης του τσαβισμού.
Η αρθρογραφία για τη Βενεζουέλα σταματά απότομα στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου, τότε που η αποτυχία των διαπραγματεύσεων μεταξύ αντιπολίτευσης και κυβέρνησης οδήγησε το καθεστώς Μαδούρο στον ελιγμό της προκήρυξης εκλογών για μια νέα αναθεωρητική Συντακτική Συνέλευση. Ουσιαστικά πρόκειται για μια κλασσική κίνηση ενός “μουσολινικού” τύπου αυταρχικού καθεστώτος: κατάργηση της διάκρισης των εξουσιών και συγκέντρωσής τους, μέσω ενός καθεστώτος έκτακτης ανάγκης: η πλήρως ελεγχόμενη από το καθεστώς Συντακτική Συνέλευση έχει σχεδόν απεριόριστη δικαιοδοσία στον έλεγχο όλων των άλλων πολιτειακών θεσμών, ακόμα και στην ακύρωση των προεδρικών εκλογών που υποτίθεται θα πραγματοποιηθούν το 2018.
Σ’ αυτό το κλίμα σιωπής, εμείς θα μιλήσουμε για τη Βενεζουέλα σε μια ελάχιστη ένδειξη αλληλεγγύης στους συντρόφους και συντρόφισσες που αγωνίζονται εκεί ενάντια στο κρατικο-καπιταλιστικό καθεστώς Μαδούρο, προσπαθώντας να συμβάλλουμε στην αποδόμηση της καθεστωτικής προπαγάνδας και της αναπαραγωγής της από την (ελληνική) αριστερά. Βασικές αναφορές μας στην προσπάθεια αυτή είναι κυρίως το κείμενο της Αναρχικής Ομοσπονδίας Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής (FACC) “Για την νεοφιλελεύθερη και μιλιταριστική ‘μαδουροποίηση’ του τσαβισμού” και το κείμενο: “Βενεζουέλα: το αδιέξοδο του ‘μπολιβαριανού δρόμου για τον Σοσιαλισμό’”, της International Communist Tension (ICT) (και τα δύο κείμενα, όπως και άλλα σχετικά με την κατάσταση στη Βενεζουέλα, μπορούν να βρεθούν στο blog της πολιτικής ομάδας InMediasRes: https://inmediasres.espivblogs.net/category/international/βενεζουέλα).
Η ανύπαρκτη “επανάσταση” και το “φύλο συκής” του “αντιιμπεριαλισμού”
Στο κείμενο της FACC εξηγείται, καταρχάς, ότι η ανοχή ή και υποστήριξη, που σε μεγάλο βαθμό απολαμβάνει το τσαβικό καθεστώς από πολλά γειτονικά κράτη, οφείλεται σε ένα πλέγμα οικονομικών σχέσεων εξάρτησης κυρίως μέσα από τις “γενναιόδωρες επιχορηγήσεις σε καύσιμα από τις συμφωνίες PetroCaribe με τη Βενεζουέλα”. Αυτό δεν είναι όμως αρκετό για να εξαγοράσει και τη δική τους συνενοχή ως αναρχικών και αντεξουσιαστών.
Ο τσαβισμός που χρησιμοποίησε, για να εδραιωθεί, την επαναστατική ορμή των λαϊκών στρωμάτων στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σήμερα, όντας “ένα νεοφιλελεύθερο, μιλιταριστικό και καταπιεστικό καθεστώς, δυσφημεί αυτές τις ίδιες μάζες ως ‘τρομοκράτες’, ‘εγκληματίες’ και ‘ακροδεξιούς’”. Το καθεστώς Μαδούρο προσπαθεί να εμφανίσει την εξέγερση ως μια “αντιδραστική αντεπανάσταση” της ντόπιας δεξιάς αντιπολίτευσης που καθοδηγείται από τις ΗΠΑ. Η αλήθεια όμως είναι ότι η αντίσταση στο καθεστώς Μαδούρο προέρχεται από ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας και του προλεταριάτου που είδαν ότι η “κοινωνική πολιτική” του τσαβισμού και ο δήθεν δρόμος προς τον “σοσιαλισμό” ήταν μια πολιτική εξουδετέρωσης-αφομοίωσης των ριζοσπαστικών κομματιών της κοινωνίας και προσάρτησής τους σε ένα κρατικο-γραφειοκρατικό σύμπλεγμα (στις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση ο κόσμος, ιδιαίτερα στις φτωχογειτονιές, που εξαρτιέται είτε λόγω εργασίας είτε λόγω παροχής βοήθειας και επιδομάτων από το κράτος, εκβιάστηκε ωμά να ψηφίσει, δες πχ. https://www.theguardian.com/world/2017/jul/29/venezuela-government-maduro-vote-end-democracy). Η οργή αυτών των κομματιών εκφράζεται “στις λαϊκές και εργατικές γειτονιές…με καταλήψεις και προσπάθειες ανάκτησης στα σουπερμάρκετ, με βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία στην La Isabelica, στο San Blas, στο Los Cedros, στο los Guayos, στο Tocuyito, στο Estado Carabobo, που επαναλήφθηκαν στις Πολιτείες Táchira, Mérida, Maracaibo, Barquisimeto, Falcón”, απέναντι σε έναν τεράστιο στρατιωτικό μηχανισμό που περιλαμβάνει εκτός από την Μπολιβαριανή Εθνική Αστυνομία, την Μπολιβαριανή Εθνική Φρουρά και την Μπολιβαριανή Υπηρεσία Πληροφοριών του Στρατού και “παραστρατιωτικές ‘κολλεκτίβες’”.
Βασικό στοιχείο της προπαγάνδας του καθεστώτος Μαδούρο είναι ο “αντιιμπεριαλισμός” του. “Ο αντιιμπεριαλισμός που χρησιμοποιείται από την τσαβιστική μηχανή των ΜΜΕ είναι ένα αδέξιο φύλλο συκής που προσποιείται ότι κρύβει πολύ συγκεκριμένα γεγονότα: τα μεγάλα αρπακτικά του ενεργειακού τομέα και του τομέα μεγάλων εξορύξεων (Chevron, Schlumberger, Halliburton και Barrick Gold) έλαβαν ήδη γενναιόδωρες παραχωρήσεις για 40 χρόνια στη Βενεζουέλα”.
Ο Μαδούρο όχι απλά δεν άσκησε κριτική στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά, αντίθετα, τον χαρακτήρισε “φίλο” και “σύντροφο”. Όσον δε αφορά τους “χρεολάγνους” της αριστεράς ας ξέρουν ότι η αποπληρωμή του τεράστιου εξωτερικού χρέους της χώρας είναι πρώτη προτεραιότητα για το καθεστώς Μαδούρο, το οποίο στο εσωτερικό είναι νομοταγές μέλος του αποκαλούμενου Εθνικού Συμβουλίου Οικονομικής Παραγωγικότητας, ένα φόρουμ των ντόπιων αφεντικών που παράλληλα διατηρεί στενές σχέσεις με το ολιγοπώλιο των ΜΜΕ Cisneros Group, εξασφαλίζοντας για το καθεστώς υποστήριξη από τα περισσότερα ιδιωτικά ΜΜΕ.
Αλλά ας έρθουμε και στο κρίσιμο ερώτημα: υπάρχει, άραγε, κάποια σοσιαλιστική επανάσταση για να υπερασπιστεί κανείς στη Βενεζουέλα; Εδώ μας εκφράζει απόλυτα το κείμενο της International Communist Tension:
“Ό,τι συμβαίνει στη Βενεζουέλα δεν έχει καμμιά σχέση με μια επανάσταση για να υποστηρίξει κανείς ή έναν “σοσιαλισμό” για να υπερασπιστεί. Δεν υπάρχει καν ένα πλαίσιο για την πολυδιαδεδομένη φράση για τη “μείωση της φτώχειας”. Οι πενιχρές προμήθειες του κράτους πρόνοιας όχι μόνο δεν λύνουν το πρόβλημα της φτώχειας αλλά ούτε καν δημιουργούν τη βάση για να ξεκινήσει η αντιμετώπισή του, τόσο γιατί ήταν απλά ψίχουλα όσο και γιατί χρησιμοποιούνταν μόνο σαν εφάπαξ για να κερδηθεί το εκλογικό παιχνίδι.
Στην πραγματικότητα είμαστε αντιμέτωποι με έναν πραγματικό εμφύλιο πόλεμο (που περιλαμβάνει πυροβολισμούς) ανάμεσα σε μια κρατική αστική τάξη…και την παλιά αστική τάξη που θέλει να επιστρέψει στην εξουσία με κάθε κόστος…Και οι δυο στρέφονται στο προλεταριάτο, τους εργάτες, τους ανέργους, σαν δυνάμεις κρούσης που μπορούν είτε να τους φέρουν είτε να τους κρατήσουν στην εξουσία. Είναι η ίδια παλιά απάτη από την ίδια παλιά αστική τάξη που δεν της έχουν απομείνει πλέον πολλά χαρτιά να παίξει για να κρατήσει το σύστημα σε λειτουργία αλλά εξακολουθεί να βρίσκει ακόμα υποστήριξη από την “αριστερά” του κεφαλαίου σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ειρήνη ανάμεσα στους “από κάτω”, κοινωνική πάλη ενάντια στους “από πάνω”
Με αυτή την εξαιρετική φράση οι σύντροφοι της FACC εκφράζουν την ίδια κεντρική αλήθεια του κειμένου της ICT, δηλαδή ότι όλες οι εξουσιαστικές κάστες στρέφονται προς το προλεταριάτο για να αποσπάσουν τη συναίνεση και την υποστήριξή του, για να χρησιμοποιήσουν, όπως έκανε ο τσαβισμός στη δεκαετία του 1980, την επαναστατικότητά του στην εδραιώση του καινούριου αντιδραστικού συμβιβασμού διαιώνισης της εκμετάλλευσης και της εξουσίας τους. Σε αυτή την ενδοαστική αντιπαράθεση το προλεταριάτο δεν θα πρέπει να αισθανθεί την ανάγκη καμμιάς συμμαχίας, ούτε να ενδώσει σε εκλογικές αυταπάτες. Όπως λένε οι σύντροφοι της FACC:
“Μια Συντακτική Συνέλευση δεν θα ήταν η λύση σε τόσο σοβαρά κοινωνικά, πολιτισμικά και ψυχολογικά προβλήματα που επηρεάζουν τους λαούς μας…Κάτι αναδύεται..που οι ιδεολόγοι της μη-βίας και οι θιασώτες του πασιφισμού δεν θέλουν να δουν: την πρακτική δυνατότητα μιας βασισμένης στην εμπειρία, νοητικής σύλληψης του ποιοι είναι οι εχθροί μας και ποιοι είναι οι σύμμαχοί μας στον αγώνα για μια ζωή ελεύθερη από την καταπίεση, που επιτρέπει την ειρήνη ανάμεσα στους από κάτω και τη συνεχιζόμενη πάλη ενάντια στους από πάνω και τους συνεργάτες τους…Αν τώρα επιδείξουμε υποστήριξη σε οποιαδήποτε κυβέρνηση είναι στην εξουσία στη Βενεζουέλα, αυτό θα ήταν μια ανοιχτά διακηρυγμένη πράξη προδοσίας απέναντι στους συντρόφους μας και στους ίδιους τους εαυτούς μας. Ούτε PSUV ούτε MUD: Οργάνωση στη γειτονιά, στην εργατική τάξη και τον λαό. Ο αγώνας συνεχίζεται!”.
fidler_on_the_roof
[1] MUD (Mesa de la Unidad Democrática), Στρογγυλή Τράπεζα της Δημοκρατικής Ενότητας: ο συνασπισμός της αντιτσαβικής αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα. PSUV (Partido Socialista Unido de Venezuela), Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας, το κυβερνών τσαβικό κόμμα.