Insurgent Notes: Ο Τραμπ πρόεδρος;

O Τραμπ Πρόεδρος;¹

Εν κατακλείδι, αυτές οι προελάσεις της άκρας δεξιάς και του αυταρχικού λαϊκισμού σε ολόκληρο τον κόσμο είναι ο καθρέφτης της αποτυχίας της μετριοπαθούς “αριστεράς” που έχει καταρρεύσει στην χαρωπή οικογένεια της κεντρο-δεξιάς/κεντρο-αριστερής συναίνεσης των τελευταίων 45 χρόνων…Τέτοιες δυνάμεις δεν είναι προσωρινοί φραγμοί, όπως αρκετοί “λιγότερο κακοί” θεωρητικοί θα ήθελαν να μας κάνουν να πιστέψουμε, στην ανερχόμενη δεξιά, αλλά μάλλον την τροφοδοτούν, καθιστώντας την αυτήν και όχι μα σοβαρή αριστερά, του τύπου που το Insurgent Notes στοχεύει να βοηθήσει να υπάρξει, την φαινομενική “αντι-καθεστωτική” εναλλακτική στο status quo.

Γιατί να λέμε βίαια τα νερά ενός ποταμού και όχι τις όχθες που τα περιορίζουν; (Μπέρτολτ Μπρεχτ)

(Ακρο)-δεξιός και αριστερός εθνολαϊκισμός: Κατανοώντας και επαναστατικοποιώντας την προλεταριακή συνθήκη της εποχής μας.

Σημείωμα του μεταφραστή: οι σύντροφοι/συντρόφισσες από το Insurgent Notes δηλώνουν την διάθεσή τους να συμβάλλουν στην συγκρότηση μιας σοβαρής αριστεράς. Αυτό μπορεί να μας εκφράζει μόνο στον βαθμό που η έννοια της αριστεράς στις ΗΠΑ είναι αρκετά διασταλτική και περιλαμβάνει ακόμα και τον αναρχικό χώρο – και επί της ουσίας την εκλαμβάνουμε να σημαίνει μιαν αντι-συστημική, επαναστατική δύναμη. Σε κάθε περίπτωση αναδημοσιεύουμε το editorial αυτό αφενός γιατί συμφωνούμε απολύτως με την ανάλυση τους σχετικά με τον ρόλο της αριστεράς στην ανάδυση του νεο-ακροδεξιού λαϊκισμού κι αυτό περιλαμβάνει την αριστερά συνολικά – και την καθ’ ημάς λεγόμενη εξωκοινοβουλευτική, άκρα κ.λπ. και αφετέρου για να καταδείξουμε ότι η ορθή εκτίμηση της κοινωνικής και πολιτικής συγκυρίας δεν έχει να κάνει με “προφητικές” ικανότητες (αντπαραθέστε το παρόν κείμενο με τις παιδαριώδεις αναλύσεις που προεξοφλούσαν την νίκη της Κλίντον στην αριστερή μπλογκοσφαίρα) αλλά με την ύπαρξη πραγματικά επαναστατικών αναλυτικών και συνθετικών εργαλείων και γείωσης με την ταξική πάλη. Ο λόγος που δεν προσβλέπουμε, δεν επιθυμούμε και δεν θεωρούμε εφικτή την συγκρότηση μιας σοβαρής αριστεράς (με την κλασσική έννοια της άκρας, εξωκοινοβουλευτικής κ.λπ. αριστεράς) έχει μια πολύ βαθιά αιτία που σχετίζεται με τους δομικούς μετασχηματισμούς της εργατικής τάξης, του προλεταριάτου και των πολιτκών του διαμεσολαβήσεων τα τελευταία 45 χρόνια (όπως και οι σύντροφοι των Insurgent Notes διαπιστώνουν) και που επισημαίνονται πολύ συμπυκνωμένα και ουσιαστικά στις θέσεις πχ. των Endnotes. Η αριστερά – άκρα ή μη – δεν μπορεί να κατανοήσει, να θεωρητικοποιήσει και άρα να μετασχηματίσει  πρακτικά τους μετασχηματισμούς αυτούς όχι γιατί δεν θέλει αλλά γιατί δεν μπορεί καθώς είναι σάρκα από την σάρκα αυτών των μετασχηματισμών. Θεωρούμε ότι το ζητούμενο της εποχής μας είναι η συγκρότηση μιας καινούριας επαναστατικής ενότητας των κατακερματισμένων προλεταριακών και καταπιεσμένων υποκειμένων που βιώνουν πλήρη την ένταση του ταξικού πολέμου του αναδιαρθρωνόμενου κεφαλαίου και των κρατικών μορφωμάτων του, ενότητα που θα υπερβαίνει οτιδήποτε ξέρουμε σήμερα.

ΥΓ> οι απόψεις αυτές είναι απολύτως προσωπικές και όχι συλλογικές.

Μπορεί και να συμβεί. Αυτό που φαινόταν, έναν χρόνο πριν, μια καταγέλαστη υποψηφιότητα είναι τώρα ένας πιθανός νικητής στην πιο άγρια πολιτική χρονιά (και υπάρχει ακόμα ο προσεχής “Οκτώβριος έκλπηξη”) από το 1968. Ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί, το παλιό κομματικό σύστημα των ΗΠΑ έχει καταρρεύσει. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μοιάζει με κανέναν άλλον κύριο υποψήφιο που μπορούμε να θυμόμαστε. Όπως ακριβώς πρέπει να ανατρέξει κανείς πίσω στον Ευγένιο Ντεμπς² για να βρει ένα υποψήφιο τόσο φαινομενικά ριζοσπάστη όσο ο Μπέρνι Σάντερς, το να βρεθεί ένας σοβαρός προδρομος του Τραμπ είναι ακόμα πιο δύσκολο. Η ήσυχη εξαφάνιση του Σάντερς τον Αύγουστο ήταν εγγύηση ότι πολλοί από τους πρώην υποστηρικτές του θα έμεναν σπίτι ή θα ψήφιζαν το Κόμμα των Πρασίνων. Η αξιοπρεπής κοινωνία της ανώτερης δημοσιοϋπαλληλίας, συμπεριλαμβανομένων ρευμάτων του Ρεπουμλικανικού κατεστημένου ακόμα και τους συνήθως “απολιτίκ” στρατιωτικούς, είτε αποσύρεται είτε υποστηρίζει ανοιχτά την Κλίντον. Στρατηγοί, διπλωμάτες, ειδήμονες³ της εξωτερικής πολιτικής και οι New York Times όλοι συμφωνούν ότι μια προεδρία του Τραμπ θα ήταν καταστροφή. Οι Financial Times κλαίνε δακρύβρεχτα για την πιθανή εξαφάνιση της “διεθνιστικής” (διάβαζε: κυριαρχούμενης από τις ΗΠΑ) παγκόσμιας τάξης σε ισχύ μετά το 1945. Τέτοιες διακηρύξεις δεν κάνουν καμμιά διαφορά· αν τίποτα άλλο, απλά προσθέτουν στα “αντι-καθεστωτικά” εύσημα και “περηφάνεια” του Τραμπ.

Η κατάσταση παρουσιάζει σημαντικές αναλογίες με την ψήφο του Brexit στη Βρετανία τον Ιούνιο· εκεί ολόκληρο το πολιτικό και ακαδημαϊκό κατεστημένο, στη “δεξιά” ή στην “αριστερά”, βγήκε υποστηρίζοντας την “παραμονή” [remain] στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κάτι σαν ταξική ψήφος (αν και ανάμεικτη με άλλα λιγότερο “νόστιμα” στοιχεία) επέστρεψε με ένα έντονα σηκωμένο μεσαίο δάχτυλο. Αυτό είναι που “ζυμώνεται” και στις ΗΠΑ. Αυτό που συμβαίνει δεν είναι τίποτα άλλο από ένα (πολύ) στρεβλωμένο⁴ δημοψήφισμα πάνω στα τελευταία 45 χρόνια αμερικανικής πολιτικής και κοινωνίας, και αυτοί που νιώθουν ότι πήραν τα απομεινάρια του “ελεύθερου εμπορίου” και της “παγκοσμιοποίησης” πιστεύουν ότι βρήκαν επιτέλους μια φωνή, έστω και αν το οικονομικό πρόγραμμα του Τραμπ, ως έχει, είναι μια χίμαιρα. Όπως ακριβώς στη Γαλλία ή τη Βρετανία, ο νέος δεξιός λαϊκισμός δεν προελαύνει στα καλωδιωμένα γιάπικα μητροπολιτικά κέντρα του Παρισιού ή του Λονδίνου, αλλά μάλλον στις παραμελημένες⁵ μεσαίες και μικρές πόλεις, περιλαμβανομένων πόλεων στις οποίες εξαναγκάστηκε να μετεγκατασταθεί η πρώην εργατική τάξη των μητροπόλεων εξαιτίας του αστικού εξευγενισμού. Έτσι συμβαίνει και στις ΗΠΑ, όπου ο Τραμπ δεν έχει καλές επιδόσεις στην περιοχή του San Francisco Bay ή στη Νέα Υόρκη, αλλά στις μεσαίες, μικρές και αγροτικές δεξαμενές των “αχρείαστων”⁶. Μπορούμε επίσης να δούμε την άνοδο του αυταρχικού λαϊκισμού στο στυλ του Τραμπ και σε ένα ανησυχητικό παγκόσμιο πλαίσιο, ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει τη συνεχή άνοδο της άκρας δεξιάς στην Δυτική Ευρώπη (στη Γαλλία, την Σκανδιναβία, την Αυστρία και, τώρα, και στη Γερμανία), στην Ανατολική Ευρώπη υπό την καθοδήγηση της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, μαζί με την Ρωσία του Πούτιν, την Τουρκία του Ερντογάν και πιο πρόσφατα του Ντουέρτε στις Φιλιππίνες.

Είναι ίσως αξιοσημείωτο ότι, στην κοινωνία της υποτιθέμενης “μεσαίας τάξης” της Αμερικής, η λευκή εργατική τάξη συζητείται και “κανακεύεται” ως ο έσχατος διαιτητής αυτών των εκλογών. Είναι τόσο χωρίς προηγούμενο η πολιτική στις ΗΠΑ το 2016 που η κατεστημένη ιδεολογία ξαφνικά αισθάνεται ότι πρέπει να μιλήσει ανοιχτά για την εργατική τάξη την οποία, προηγουμένως, είχε εξαφανίσει ή εκλάμβανε ως δεδομένη. Οι γραφειοκράτες της UAW και ο φωνακλάς πρόεδρος της AFL-CIO Richard Trumka τρέχουν εδώ κι εκεί για να πείσουν τα μέλη των συνδικάτων να μην ψηφίσουν Τραμπ.

Όσον αφορά τον ίδιο τον Τραμπ, όταν καταφέρνει να σταθεί “στο μήνυμα”, έχει κάνει αφοπλιστικά διαφωτιστικές ομιλίες σχετικά με το τι συμβαίνει στους εργάτες της αποδεκατισμένης πρώην καρδιάς της μαζικής βιομηχανίας, τις κομβικές Μεσοδυτικές “διεκδικούμενες πολιτείες”⁷. Η σκληρά εργαζόμενη⁸ λευκή εργατική τάξη της πρώην μαζικής βιομηχανίας επίπλων στην Βιρτζίνια και την Βόρεια Καρολίνα είναι επίσης εύκολη “λεία” για τον Τραμπ, για να μην αναφέρουμε τους μεταλλωρύχους και τους πρώην μεταλλωρύχους της Δυτικής Βιρτζίνια που έχασαν τη δουλειά τους από την “πράσινη” ατζέντα του Κλίντον. Και γιατί θα έπρεπε να εκπλαγούμε, όταν η βασική έκπληξη είναι ότι για πρώτη φορά ο υποψήφιος ενός από τα μεγάλα κόμματα ασχολήθηκε να μιλήσει άμεσα σε αυτούς τους εργάτες σχετικά με το τι τους συνέβη στις προηγούμενες δεκαετίες, σε αντίθεση με την ευδιάθετη⁹ ρητορική του Walter Mondales και του Bill Clinton και τώρα της Hillary Clinton; Το να λέει κανείς ότι η “Αμερική δεν έπαψε ποτέ να είναι μεγάλη”, όπως κάνουν η Χίλαρυ Κλίντον και οι Δημοκρατικοί, είναι ήδη η ιδεολογία σε αμόκ, και μια ακόμα πιο ψυχρή παρηγοριά για τους πρώην βιομηχανικούς εργάτες στην καρδιά της βιομηχανίας, σε ένα μεγάλο τσούρμο μαύρων στον Βορρά και τον Νότο ή στους φτωχούς λευκούς στα Αππαλάχια και αλλού, που τώρα υπόκεινται στα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών, ναρκωτικών και αλκοόλ στη χώρα. Δεν θα πρέπει, όταν ταυτοποιούμε τα ρήγματα της τάξης στη δουλειά, να παραβλέπουμε τον ρόλο, στην τροφοδότηση της ανόδου του Τραμπ, της πολιτικής των ταυτοτήτων, τόσο διαδεδομένων στα μητροπολιτικά κέντρα. Η πολιτική των ταυτοτήτων είχε πάντα και έχει μια εκπεφρασμένη ή υπόδηλη “υποψία” για τους εργάτες ως εργάτες, έτσι όπως ήταν εξαιρετικά αδιάφοροι στη διάλυση των παλιών βιομηχανικών κέντρων, που λεηλάτησαν τις κοινότητες των λευκών, μαύρων και μελαμψών εργατών εξίσου. Η άνοδος του Τραμπ είναι εν μέρει η “πληρωμή” για τις δεκαετίες του πατροναρίσματος και της με το ζόρι συγκαλυμμένης περιφρόνησης ή, στην καλλίτερη περίπτωση, αδιαφορίας για την μοίρα των απλών καθημερινών εργαζόμενων ανθρώπων, τόσο διαδεδομένη στην ακαδημαϊκή ελίτ, στα μεγάλα ΜΜΕ και τον υψηλόβαθμο εκδοτικό κόσμο των New York Times και των ποζεράδικων περιοδικών των φλύαρων τάξεων. Λέτε ότι ο Τραμπ είναι ρατσιστής; Μισογύνης; Ότι σφυροκοπεί τους μετανάστες και την Κίνα; Ναι, είναι όλα αυτά, αλλά αυτές οι κατηγορίες από την συνηθισμένη αριστερά και τους φιλελεύθερους δεν φτάνουν στην καρδιά της απήχησής του ως μια “αντι-καθεστωτική” φιγούρα. Η φαινομενική βάση του έχει επίσης το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα από όλους τους κύριους υποψήφιους και πρώην-υποψήφιους (Κλίντον και Σάντερς), ενδεικτικό του ότι έχει σφυρηλατήσει έναν συνασπισμό ανάμεσα σε μεσοαστούς και μεγαλοαστούς λευκούς με μερικά κομμάτια των λευκών εργατών και των λευκών φτωχών, συνασπισμός που ο ίδιος δεν έχει προηγούμενο. Όλες αυτές οι ομάδες έχουν σαν κοινό μια πεποίθηση ότι η παλιότερη Αμερική που ήξεραν έχει αντικατασταθεί από μια Αμερική με μια πιο μαύρη και μελαμψή εργατική τάξη, και πολλές ομάδες μεταναστών από την Ανατολική και Νότια Ασία και την Λατινική Αμερική. Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικά, ο Τραμπ έχει πραγματικά εισαγάγει πολλά στοιχεία της ακροδεξιάς, του πλήθους του David Dukes και των επιδείξεων όπλων, στο φως της μέρας, επιτρέποντάς τους να ξεμυτίσουν από τις σκοτεινές γωνιές της εναλλακτικής-δεξιάς¹⁰ και να “απελευθερώσουν τις γλώσσες τους”, όπως το έθεσε κάποιος από αυτά τα άτομα, από την κυρίαρχη ατμόσφαιρα “πολιτικής ορθότητας”. Είτε κερδίσει είτε όχι ο Τραμπ, τέτοιες δυνάμεις δεν θα επιστρέψουν ήσυχα πίσω στην προηγούμενη σχετική αφάνειά τους.

Εν κατακλείδι, αυτές οι προελάσεις της άκρας δεξιάς και του αυταρχικού λαϊκισμού σε ολόκληρο τον κόσμο είναι ο καθρέφτης της αποτυχίας της μετριοπαθούς “αριστεράς” που έχει καταρρεύσει στην χαρωπή οικογένεια της κεντρο-δεξιάς/κεντρο-αριστερής συναίνεσης των τελευταίων 45 χρόνων, καθοδηγούμενων από τους Τόνυ Μπλερ, τους Φρανσουά Μιττεράν και τους Γκέραρντ Σρέντερ στην Ευρώπη και τους Τζίμμυ Κάρτερ, τους Μπιλ Κλίντον και τους Μπαράκ Ομπάμα στις ΗΠΑ, και τώρα με την προσθήκη της Χίλαρυ Κλίντον. Τέτοιες δυνάμεις δεν είναι προσωρινοί φραγμοί, όπως αρκετοί “λιγότερο κακοί” θεωρητικοί θα ήθελαν να μας κάνουν να πιστέψουμε, στην ανερχόμενη δεξιά, αλλά μάλλον την τροφοδοτούν, καθιστώντας την αυτήν και όχι μια σοβαρή αριστερά, του τύπου που το Insurgent Notes στοχεύει να βοηθήσει να υπάρξει, την φαινομενική “αντι-καθεστωτική” εναλλακτική στο status quo.