Φασισμός, από τον φορντισμό στον “τραμπισμό”

της Άγγελας Μητροπούλου

Ο φασισμός είναι τόσο αμερικάνικος όσο ο Χένρυ Φορντ. Και ο Ντόναλαντ Τραμπ.

Το φασιστικό κάλεσμα για την αναστολή των δημοκρατικών διαδικασιών δεν είναι μόνο μια έκκληση σε ανταρσύα ή επανάσταση, όπως κάποιοι έχουν προτείνει. Είναι ένα κάλεσμα για την αναστολή της δημοκρατίας ή της συνταγματικότητας ώστε να αποκατασταθεί η πολιτική στην υποτιθέμενα αληθινή και αυθεντική της τάξη. Το κάλεσμα να αναστείλουμε ώστε να σώσουμε και να αποκαταστήσουμε την αληθινή ουσία του έθνους είναι αναπόσπαστο στον φασισμό. Είναι αυτή η δυναμική που διακρίνει τον φασισμό από άλλα επαναστατικά κινήματα, ανταρσύες ή ριζοσπαστισμούς.

Ο φασισμός πάντα λαμβάνει χώρα εντός των δημοκρατιών. Αυτό είναι το πρόβλημα για εκείνους που προσπαθούν να τον ορίσουν λες και η έκκληση για μια εξαίρεση σημαίνει ότι είναι πραγματικά “εξαιρετική” και ανώμαλη. Και όμως ο φασισμός είναι αυτό που συμβαίνει όταν οι κανονικότητες του νόμου του δήμου αναστέλλονται βίαια από τους ιεραρχικούς κανόνες του οίκου ώστε να αποκατασταθεί η ισότητα ανάμεσα σε αυτούς που κρίνονται ότι είναι δικαιωματικά ίσοι εκ φύσεως.

Ο φασισμός είναι αυτό που συμβαίνει όταν η “οικιακή βία” γίνεται δημόσια και πολιτική, δικαιολογείται μέσα από εξεζητημένες μορφές μομφής του θύματος και μια αντεστραμμένη οπτική της θυματοποίησης, που απολαύνεται και ενθαρρύνεται χωρίς όριο, διαχέεται από τους ιδιωτικοποιημένους χώρους του σπιτιού στους δρόμους, στις αίθουσες, αποκαθιστώντας την υποτιθέμενη ως αληθινή τάξη και μέτρο των πραγμάτων, την ισορροπία και τον διαχωρισμό μεταξύ ποιοτικών διαβαθμίσεων (ερμηνευόμενων ως φυλή, φύλο) και μιας ποσοτικής ισότητας όπου “όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι”.

1. Ανώμαλος και εγγενής

Γιατί συμβαίνει ο Χένρυ Φορντ να θεωρείται ως ένα εγγενές κομμάτι της ιστορίας και των ιστορικο-οικονομικών διαδικασιών των ΗΠΑ αλλά η αποδεδειγμένα φασιστική πολιτική του να θεωρείται συμβατικά ως ανώμαλη;

Αυτό είναι το ερώτημα που εξακολουθώ να γυροφέρνω, επειδή εγείρει ζητήματα που πιστεύω ότι είναι κρίσιμα σε αναλύσεις του φασισμού, τόσο ιστορικά όσο και σήμερα. Τι είναι ο μετα-φορντικός φασισμός;

Προς το παρόν δεν έχω μια απάντηση στο ίδιο το ερώτημά μου. Αυτό που έχω είναι σκόρπιες σκέψεις και σημειώσεις που ακουμπούν το ερώτημα ενώ ταυτόχρονα διαβάζω σχόλια πάνω στον φασισμό του Τραμπ, πολλά από τα οποία είναι αλλόκοτα (δείτε τα σημεία 5 και 6).

Δεν είναι όλα από τα σχόλια αυτά ενοχλητικά. Αν προτιμάτε κάτι για γρήγορο διάβασμα, προτείνω αυτό: “over at Gavin’s Point of Production”. Απαντά κομψά σε επιχειρήματα “εξαιρετικότητας”¹ (τόσο της αμερικανικής “εξαίρεσης” όσο και του ότι ο φασισμός είναι “εξαίρεση”). Επίσης το “Trumph of the Will: Taking Donald Trump’s Fascism Seriously” του Justin Mueller, με το οποίο γενικά συμφωνώ, αλλά (για μένα) εξακολουθεί να αφήνει το ερώτημα να αιωρείται.

2. Γραμμές-συναρμολόγησης και η βιομηχανία ξενοδοχειακής διασκέδασης

Ο Χίτλερ αποκαλούσε τον Χένρυ Φορντ ως “ο εμπνευστής μου”. Δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά δεδομένα αποσπάσματα από το “Αγών μου” (Mein Kampf) είχαν παρθεί από τη σταθερή ροή κειμένων του Φορντ που κατήγγελαν την Εβραϊκή συνωμοσία, τα περισσότερα από τα οποία είχαν γραφτεί πριν ο Χίτλερ γίνει αρχηγός του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, πολλά εκ των οποίων κυκλοφορούσαν στην Ευρώπη ενώ μερικά, σχετικά με το “Εβραϊκό πρόβλημα”, κυκλοφορούσαν στη Γερμανία. Όπως και ο Τραμπ, ο Φορντ ήταν ένας δισεκατομμυριούχος μεγιστάνας. Όπως και ο Τραμπ, ο Φορντ είχε σκεφτεί να κατεβεί υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ. Κάτι σαν δημοσκόπηση εκείνης της εποχής έδειχνε μια πιθανή υποψηφιότητα του Φορντ να συγκεντρώνει γύρω στο 35%, αν και χωρίς αμφιβολία η δημοσκόπηση είχε διεξαχθεί ως μέρος μιας προσπάθειας να προαχθεί μια πιθανή υποψηφιότητα. Δεν είμαι βέβαιη γιατί η υποψηφιότητα του Φορντ δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα, αλλά το αφήνω αυτό στους ιστορικούς.

Αυτό που με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο είναι το τι σημαίνει ή με τι μοιάζει ο φασισμός όταν δεν είναι εμπεδωμένος μέσα στο φαινομενικά παράδοξο δίκτυο της αποτελεσματικότητας της γραμμής συναρμολόγησης και του εθνικιστικού μυστικισμού που διαμόρφωσαν τον “αντιδραστικό μοντερνισμό” του γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού ή του ιταλικού Φασισμού. Τι θα μπορούσε να σημαίνει ο συνδυασμός του εθνικιστικού μύθου και των συγκινησιακών εργασιακών διαδικασιών της βιομηχανίας της διασκέδασης για την πολιτική και τις τεχνικές του φασισμού. Κι εδώ δεν είμαι σίγουρη ότι έχω μια έτοιμη απάντηση, αν και νομίζω ότι μπορούμε να αρχίσουμε να διακρίνουμε το περίγραμμά της.

Ίσως η φασιστική απήχηση του Τραμπ να έγκειται στο ότι υπόσχεται να κάνει την ρατσιστική βία και πάλι απολαυστική και διασκεδαστική. Ίσως είναι σε αυτό το σημείο που μπορεί να καταγραφεί η μετατόπιση ανάμεσα στην γραμμή συναρμολόγησης και τη βιομηχανία ξενοδοχειακής διασκέδασης². Δεν θέλω να υποβαθμίσω τη σημασία αυτού του σημείου. Το βήμα ανάμεσα στο στρατόπεδο εργασίας και το στρατόπεδο θανάτωσης ήταν γραμμένο στη γλώσσα μιας “λύσης” με την αποτελεσματικότητα της γραμμής συναρμολόγησης σε ένα πρόβλημα που το μηχανεύτηκαν παραγωγιστικές φαντασιώσεις. Θέλω πραγματικά να υπογραμμίσω την σημασία της κατανόησης του χαρακτήρα και του σχήματος της φασιστικής βίας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου που μπορεί αυτή να αλλάζει.

Συνεπώς, αντί να εμπλακούμε σε παρατεταμένες, ψευδο-σχολαστικές αντιπαραθέσεις σχετικά με το κατά πόσον ο Τραμπ είναι φασίστας επειδή ο φασισμός έχει υποτιθέμενα (και κατά ειρωνικό τρόπο) μια αμετάβλητη ουσία (δείτε το σημείο 5 παρακάτω), αυτό είναι που μου φαίνεται το πιο ενδιαφέρον ερώτημα. Και λέγοντας “φαινομενικά παράδοξο” εννοώ ότι οι φαινομενικές αντιθέσεις ανάμεσα στην προσκόλληση στον θεμελιώδη μυστικισμό μιας εθνικής ουσίας (που είναι αναπαράξιμος μέσω της σεξουαλικότητας και φυλετικοποιημένων ιδιοτήτων) και τα δόγματα του “υπολογιστικού”³ λόγου δεν είναι αντιφάσεις αν κατανοηθούν ως μια δυναμική της οικοπολιτικής (δείτε το σημείο 7 στη συνέχεια).

3. Η Ευρώπη και οι αποικίες της

Η άποψή μου για τον φασισμό στην ιστορία, που συνοψίζεται πρόσφατα αλλού, είναι ότι “ο Ευρωπαϊκός φασισμός αντλούσε πάντα τα συνθήματά του από τις τεχνικές ελέγχου και υποταγής που είχαν προηγουμένως εξαχθεί από την Ευρώπη στη διαδικασία του αποικισμού και των κατακτητικών πολέμων”. Δεν υπάρχουν καθόλου σοβαροί λόγοι να αποδεχτούμε την στροφή του μεθοδολογικού εθνικισμού, του Ευρωκεντρισμού ή τη θέση της αμερικανικού “εξαιρετισμού” – αντίθετα υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι να μην το κάνουμε όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον φασισμό.

4. Ο φασισμός και η αποκατάσταση του “δήμου”

Δεν νομίζω ότι η δημοκρατία και ο φασισμός, ή ο λαϊκισμός και ο φασισμός, απέχουν τόσο πολύ όσο πολλοί θα ήθελαν να υποθέτουν, ούτε σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία ούτε με όρους πολιτικών απόψεων και δυναμικής. Αυτό δεν ισχύει μόνο επειδή φιγούρες όπως ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι και τα κόμματα που εκπροσωπούσαν ήρθαν στην εξουσία με συνταγματικά μέσα. Ούτε είναι απλά λάθος, αν και το άρθρο του Mueller αξίζει να υπογραμμιστεί, να νομίζουμε τον φασισμό ως μια πολιτική εξαίρεση, “που αναδύεται από το τίποτα και επιστρέφει σε αυτό το τίποτα” – αν και συμφωνώ ότι είναι λάθος. Ο φασισμός καθίσταται συχνά ανεξήγητος εξίσου από αντιπάλους και ρηχούς επικριτές, επεκτείνοντας έτσι την ίδια την μυθολογία του της άφατης, θεμελιακής προέλευσης (ή αιτιών) της ρατσιστικής συγκινησιακής επίδρασης⁴.

Το φασιστικό κάλεσμα για την αναστολή των δημοκρατικών διαδικασιών δεν είναι μόνο μια έκκληση σε ανταρσύα ή επανάσταση, όπως κάποιοι έχουν προτείνει. Είναι ένα κάλεσμα για την αναστολή της δημοκρατίας ή της συνταγματικότητας ώστε να αποκατασταθεί η πολιτική στην υποτιθέμενα αληθινή και αυθεντική της τάξη. Το κάλεσμα να αναστείλουμε ώστε να σώσουμε και να αποκαταστήσουμε την αληθινή ουσία του έθνους είναι αναπόσπαστο στον φασισμό. Είναι αυτή η δυναμική που διακρίνει τον φασισμό από άλλα επαναστατικά κινήματα, ανταρσύες ή ριζοσπαστισμούς. Συνεπώς, συμφωνώ εν μέρει με τον Steigmann-Gall:

Όταν ο φασισμός αποκλίνει από τις κανονικές πολιτικές μεθόδους, το κάνει για να αποκαταστήσει τα προνόμια της πολιορκούμενης, κάποτε κυρίαρχης πλειοψηφίας – που ορίζεται εθνικά ή φυλετικά – η οποία πιστεύει ότι τι έθνος της “ξεγλιστράει”.

Αλλά, αν και χρωματίζομαι αναφερόμενη στους Oath Keepers⁵, νομίζω ότι υπερτονίζει την ύπαρξη της παραστρατιωτικής δομής ως το κρίσιμο κριτήριο της ανάλυσης ή του ορισμού. Ένας φασίστας χωρίς ακόλουθους ή χωρίς έναν μικρό στρατό μπράβων εξακολουθεί να είναι φασίστας. Ένας φασίστας που δεν έχει εκλεγεί εξακολουθεί να είναι φασίστας. Ένας φασίστας που δεν έχει γίνει φύρερ εξακολουθεί να είναι φασίστας. Αυτά τα πράγματα μας λένε κάτι σχετικά με το πώς να αντιδράσουμε αλλά δεν έχουν καμμιά επίδραση πάνω στο αν οι πολιτικές κάποιου μπορούν με ακρίβεια να περιγραφούν ως φασιστικές. Επιπλέον, αν η ουσία τέτοιων επιχειρημάτων είναι το να μην παίρνουμε στα σοβαρά τον φασισμό εκτός κι αν υπάρχουν ταυτοποιήσιμοι “φαιοχίτωνες”, τότε σίγουρα, και με αυτό ακριβώς το κριτήριο, είναι σχεδόν πάντα πολύ αργά – και κανείς από όσους αναπτύσσουν αυτά τα κωμικά επιχειρήματα δεν θα έπρεπε να παίρνεται στα σοβαρά όταν μιλάμε για αντιφασισμό.

Παρόλα αυτά, δεν έχω καμμιά αμφιβολία ότι στις συγκεντρώσεις του Τραμπ στην Αλαμπάμα κοκ. δεν σύχναζαν τα μέλη της ΚΚΚ, των Oath Keepers και άλλων ομάδων που ήταν έτοιμοι να καταφύγουν στη βία εναντίον διαδηλωτών κατά του Τραμπ. Αλλά αυτό που είναι εδώ πιο σημαντικό από την ταυτοποίηση είναι το ζήτημα της σημασίας, και εδώ, ο τρόπος που τόσο οι υποστηρικτές του Τραμπ όσο και ο ίδιος ο Τραμπ έχουν ήδη απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τη βία είναι καθοριστικός. Και αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να ανησυχούμε με έναν συστηματικό τρόπο – ανεξάρτητα από το αν ο Τραμπ πετύχει να κερδίσει την υποψηφιότητα ή την προεδρία, αυτή η παρακίνηση και ο χωρίς όρους εναγκαλισμός της φανερής ρατσιστικής βίας έχει ήδη επεκταθεί πέρα από τον Τραμπ.

Αλλού, η πρόταση του Berlet ότι ο όρος “φασισμός” θα έπρεπε να κρατηθεί μόνο για όσους θέλουν να “αποκαταστήσουν το Τρίτο Ράιχ” είναι τόσο επιφανειακή και άστοχη όσο και η πρόταση ότι ο Τραμπ δεν είναι φασίστας επειδή ο Τραμπ “δεν έχει εισαχθεί από την Ευρώπη”. Λοιπόν, οι ΗΠΑ είναι μια εισαγωγή από την Ευρώπη. Ο “ιθαγενισμός”⁶ είναι μια εισαγωγή από την Ευρώπη. Ο μεθοδολογικός εθνικισμός δεν είναι πιο ικανός να προσφέρει μια κριτική ματιά στον φασισμό από όσο είναι ικανός να προσφέρει ιστορική ακρίβεια. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι δεσμοί ανάμεσα στον Φορντ και τον ευρωπαϊκό φασισμό.

Όσον αφορά αυτή τη δυναμική της αναστολής-αποκατάστασης, το κάλεσμα του Τραμπ για να “Κάνουμε και πάλι την Αμερική μεγάλη” συνοδεύεται από το μήνυμα ότι:

Θα πρέπει να κάνουμε πράγματα που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν…αλλά τώρα πιστεύω ότι ο καθένας αισθάνεται ότι η ασφάλεια θα πρέπει να κυβερνήσει. Και θα γίνουν συγκεκριμένα πράγματα που ποτέ δεν είχαμε σκεφτεί ότι θα μπορούσαν να συμβούν σε αυτή τη χώρα με όρους πληροφόρησης και γνώσης για τον εχθρό. Έτσι θα πρέπει να κάνουμε ορισμένα πράγματα που ειλικρινά ήταν αδιανόητα έναν χρόνο πριν.

Αν αυτό δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο, η κατάργηση (του δικαιώματος) της υπηκοότητας με τη γέννηση (που τόσο ο Τραμπ όσο και ο Κρουζ έχουν υπονοήσει ότι θα είναι απλά ένα προσωρινό μέτρο μέχρι κάποια ασαφή στιγμή) είναι πραγματικά μια έκκληση για την προσωρινή αναστολή της 14ης Τροπολογίας στο αμερικανικό Σύνταγμα ώστε, ναι, να “Κάνουμε την Αμερική και πάλι Μεγάλη”, έτσι δεν είναι;

5. Εκεί που οι σχολιαστές απορρίπτουν τις ενδείξεις του φασισμού καταφεύγοντας σε ψευδο-επιστημονικές ουσίες

Οι ειρωνίες αφθονούν. To να ισχυρίζεται κανείς, όπως πολλοί (Αγγλόφωνοι) Αριστεριστές τείνουν να κάνουν σιωπηρά, ότι ο φασισμός δεν είναι ποτέ Αγγλόφωνος είναι το λιγότερο ειρωνικό. Η διάκριση που διαγράφεται ανάμεσα στον “ρατσιστικό λαϊκισμό” και τον φασισμό είναι μια ψευδο-διανοουμενίστικη εκδοχή αυτού του ισχυρισμού. Ακόμα και ο Αριστοτέλης – αν και, ίσως, όχι οι Σχολαστικοί του Μεσαίωνα – σκεφτόταν ότι η χρήση της ταξινομίας σε ζητήματα πολιτικής δεν παρέχει τίποτα που να μοιάζει με αντικειμενική γνώση.

Παρόμοια ειρωνική είναι, τότε, και η επιμονή στην παραγωγή ενός ορισμού του φασισμού, της υποτιθέμενα αιώνιας και αμετάβλητης ουσίας του, συγκρίνοντας με τις περιπτώσεις του παρελθόντος. Αυτή μπορεί να είναι η συμβατική μέθοδος της συγκριτικής κοινωνιολογίας, αλλά είναι επίσης η μέθοδος από την οποία προήλθε η έννοια της φυλής/ράτσας. Δεν είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιεί η σύγχρονη βιολογία (ή οποιαδήποτε επιστήμη), οπότε γιατί να χρησιμοποιείται ως μια κοινωνιολογική ή φιλοσοφική μέθοδος για την συζήτηση (πόσο δε μάλλον για την ανάλυση) του φασισμού; Ο αριθμός των σχολιαστών που “πουλάνε” την υποτιθέμενη ειδημοσύνη και λογιοσύνη στην βάση αυτής της καταφυγής στην κλασσική ταξινόμηση, και που κυρίως το κάνουν για να μην πάρουν στα σοβαρά όσους λένε ότι ο Τραμπ είναι φασίστας, είναι, για να το πούμε ευθέως, γελείοι και αξιοθρήνητοι.

Η υποδήλωση ότι οποιαδήποτε πολιτική θα εμφανίζει πάντα τα ίδια χαρακτηριστικά, ακόμα κι αν ξέρουμε ήδη ότι, για παράδειγμα, ο γερμανικός Εθνικοσοσιαλισμός διέφερε από τον ιταλικό φασισμό, παντού και για πάντα δεν είναι, όμως, απλά επιφανειακή και ειρωνική. Είναι ανιστορική και ουσιοκρατική – δηλ. μυθική – στην ακραία περίπτωση.

6. Εκεί που οι τυχοδιώκτες διαβάζουν την ιστορία, ανεπαρκώς

Όπως και με το προηγούμενο σημείο, αντιπαραθέσεις σχετικά με το αν ό Τραμπ είναι ή όχι φασίστας τείνουν να απεικονίζουν κάποιες σοβαρά παράξενες ιδέες σχετικά με το τι μετρά ως ένα εύλογο επιχείρημα ή ανάλυση. Είναι δύσκολο να πάρει κανείς στα σοβαρά ανθρώπους όταν χρησιμοποιούν κριτήρια όπως το “δεν υπάρχουν φαιοχίτωνες” ή την (μη-)ύπαρξη μαζικών κομμάτων, “οπισθοδρομικών αγροτικών τομέων” ή οποιοδήποτε άλλο κοστούμι ή κοινωνικο-οικονομική μετρική έχει επιλεχθεί από τη δεκαετία του 1930. Αυτό δεν είναι ανάλυση. Είναι το χειρότερο είδος ιστορίας, η διαδοχή γεγονότων, παρουσιαζόμενων σαν να προσφέρουν εξηγήσεις για τα πάντα. Από όσους συγχέουν τους υπολογισμούς των πολιτικών ευκαιριών του δικού τους γκρουπούσκουλου με την ανάλυση, υπάρχει το επιχείρημα “αν η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ δεν υποστηρίζει μη-δημοκρατικά μέτρα” αυτό συνεπάγεται ότι ο Τραμπ δεν είναι φασίστας και δεν θα έπρεπε να αποσπόμαστε από την “πραγματική μάχη” ενάντια στους Δημοκρατικούς. Αυτό δεν είναι επιχείρημα ότι ο Τραμπ δεν είναι φασίστας. Μας λέει ότι ο αναγνώστης ή ο στραλογούμενος που είναι στόχος, γίνεται, σύμφωνα με τον συγγραφέα του, αντιληπτός ως ανίκανος να μασάει τσίχλα και να περπατάει ταυτόχρονα. Τελεία και παύλα.

7. Ο Φασισμός και ο “οίκος”

Όσον αφορά τις συμβάσεις της Δυτικής φιλοσοφίας, η δημοκρατία είναι η διακυβέρνηση της ισότητας ενώ ο οίκος (oikos) είναι ένας χώρος μιας φυσικής ή ποιοτικής ιεραρχίας (ή οικιακής τυραννίας). Ο φασισμός πάντα λαμβάνει χώρα εντός των δημοκρατιών. Αυτό είναι το πρόβλημα για εκείνους που προσπαθούν να τον ορίσουν λες και η έκκληση για μια εξαίρεση σημαίνει ότι είναι πραγματικά “εξαιρετική” και ανώμαλη. Και όμως ο φασισμός είναι αυτό που συμβαίνει όταν οι κανονικότητες του νόμου του δήμου αναστέλλονται βίαια από τους ιεραρχικούς κανόνες του οίκου ώστε να αποκατασταθεί η ισότητα ανάμεσα σε αυτούς που κρίνονται ότι είναι δικαιωματικά ίσοι εκ φύσεως.

Ο φασισμός είναι αυτό που συμβαίνει όταν η “οικιακή βία” γίνεται δημόσια και πολιτική, δικαιολογείται μέσα από εξεζητημένες μορφές μομφής του θύματος και μια αντεστραμμένη οπτική της θυματοποίησης, που απολαύνεται και ενθαρρύνεται χωρίς όριο, διαχέεται από τους ιδιωτικοποιημένους χώρους του σπιτιού στους δρόμους, στις αίθουσες, αποκαθιστώντας την υποτιθέμενη ως αληθινή τάξη και μέτρο των πραγμάτων, την ισορροπία και τον διαχωρισμό μεταξύ ποιοτικών διαβαθμίσεων (ερμηνευόμενων ως φυλή, φύλο) και μιας ποσοτικής ισότητας όπου “όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι”.

Δεν είναι δυνατό να εξηγήσουμε τον φασισμό σαν να ήταν αυτός η έκφραση ενός μόνο μοναδικού ατόμου. Αλλά ούτε είναι δυνατόν να καταλάβουμε την σπουδαιότητα μιας μοναδικής φιγούρας που φαινομενικά “πλέει” έξω από και υπεράνω της “κανονικής πολιτικής” και, την ίδια στιγμή, σε αυτή την ιδιομορφία αντιπροσωπεύει μια αδιαίρετη, αδιαμεσολάβητη πολιτικο-συγκινησιακή σύνδεση ανάμεσα σε ένα “πρόσωπο” και “έναν λαό” (ή δήμο). Ο βίαιος πατέρας-φύρερ είναι καθοριστικός στην συνταύτιση ανάμεσα στο έθνος και την οικογένεια, η φιγούρα που υπόσχεται να αποκαταστήσει τη μυθική συνοχή της πολιτείας όταν αυτή η μοναδική συνοχή γίνεται αντιληπτή ότι απειλείται.

Η δυσκολία που έχουν κάποιοι να δουν τον φασισμό στην πολιτική του Τραμπ πολύ λίγο έχει να κάνει με το αν ο Τραμπ είναι φασίστας ή όχι. Προφανώς είναι φασίστας. Έχει να κάνει με το ότι δεν έχουν ιδέα με ποιο τρόπο ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία είναι μέρος των ίδιων διαδικασιών και της ίδιας δυναμικής εντός του καπιταλισμού – και, εκ συνεπαγωγής, ούτε θεωρία είτε του φορντικού καπιταλισμού της δεκαετίας του 1930 είτε του καπιταλισμού του Τραμπ των αρχών του 21ου αιώνα.

ΥΓ> Στη φωτογραφία ο Χένρυ Φορντ ενώ παρασημοφορείται με τον Μέγα Σταυρό του Γερμανικού Αετού από ναζί αξιωματούχους, το 1938.