Μια πανούκλα και στα δύο Κοινοβούλιά σας – Η θέση της εργατικής τάξης στην τρέχουσα κρίση

Angry Workers of the World¹,²

το κείμενο σε pdf

Αυτή η μπροσούρα είναι προϊόν της συλλογικής μας αντιπαράθεσης θέσεων καθώς και συζητήσεων με συνάδελφους εργάτες κατά τους πρόσφατους μήνες. Μπορείτε επίσης να διαβάσετε μια περίληψη περισσότερων από δέκα συνεντεύξεις σχετικά με τις μεταβαλλόμενες σχέσεις εξουσίας στη διάρκεια της καραντίνας. Τυπώστε ελεύθερα το παρόν κείμενο σαν μπροσούρα και μοιραστείτε το με τους συντρόφους και τους συναδέλφους σας.

Αν μη τι άλλο, η πανδημία Covid-19 έχει επιδείξει ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι παράλογος. Οι εκατοντάδες εθνικές κυβερνήσεις έχουν όλες προωθήσει ξεκάθαρα αντιφατικές στρατηγικές για να ελέγξουν και να αντιμετωπίσουν την ίδια παγκόσμια καταστροφή και όλες παραδέρνουν θεαματικά. Εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι έχουν θεωρηθεί όχι μόνο αποδεκτοί αλλά και αναγκαίοι για να διατηρηθεί μια οικονομία που εξαθλιώνει το ανθρώπινο είδος. Οι μεγάλες επιχειρήσεις χαίρουν του προνομίου να αγνοούν τους υγειονομικούς περιορισμούς χωρίς καμμιά ζημιά, και τους χρησιμοποιούν, όποτε είναι βολικό, ως ένα όπλο ενάντια στους εργάτες τους. Αυτή τη στιγμή μαίνεται ένας πόλεμος από τους κατασκευαστές των εμβολίων ώστε να αποφύγουν την απελευθέρωση των πληροφοριών που χρειάζονται για την παρασκευή τους, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τα κέρδη τους.

Μπροστά σε μια νέα περίοδο ύφεσης, το κεφάλαιο έχει ανανεώσει την επίθεσή του απέναντι στην εργατική τάξη με ένταση. Είναι απίθανο, παρά τις διακαείς ελπίδες κάποιων επισήμων των συνδικάτων και μερικών υποτονικών σοσιαλιστών, αυτό από μόνο του να κεντρίσει τους εργάτες ώστε να δυναμώσουν την πάλη τους. Αλλά είναι, επίσης, χωρίς νόημα να κυλιόμαστε και στην λάσπη της απελπισίας που έχει γραπώσει τις μεσαίες τάξεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε ολόκληρη την ιστορία του εργατικού κινήματος, άσχετα από το αν επρόκειτο για μια καλή ή μια κακή στιγμή, έχει υπάρξει καθήκον εκείνων που θέλουν να σπρώξουν προς τα μπρος το κίνημά μας να βρουν σε ποια θέση ακριβώς βρίσκεται η τάξη στην τρέχουσα κατάσταση και τι μπορεί να γίνει για το προχώρημα της οργάνωσής της και της μάχης της για χειραφέτηση.

Η πρόθεσή μας στη διεξαγωγή των συνεντεύξεων που συνοψίζονται εδώ δεν ήταν να πούμε στους ανθρώπους αυτό που ήδη ήξεραν – τα πράγματα είναι άσχημα και γίνονται χειρότερα – αλλά να δούμε τι μπορεί να γίνει γι’ αυτό. Πήραμε συνεντεύξεις από είκοσι συναδέλφους εργάτες σχετικά με τις εμπειρίες τους στη διάρκεια και μετά την πρώτη καραντίνα για τον Covid-19: νοσηλευτές/τριες, ταχυδόμους, οδηγούς στον υπόγειο, εργάτες/τριες σε τηλεφωνικά κέντρα, διδάσκοντες στα πανεπιστήμια, εργάτες γης, σπουδάστριες και άλλες. Η αρχική σύγχυση των αφεντικών στην πανδημία τα ανάγκασε να μεταθέσουν τις πρακτικές αποφάσεις στους χώρους παραγωγής όπου οι εργάτες έπρεπε να ενεργήσουν³ ώστε να καλύψουν το κενό. Σε πολλές περιπτώσεις εντολές από τα πάνω χωρίς νόημα αγνοήθηκαν εντελώς από την ίδια την αναγκαιότητα, και υγειονομικά μέτρα υιοθετήθηκαν από τα κάτω. Το αποτέλεσμα από αυτό, και από το αυξανόμενο ενδιαφέρον στην “ουσιώδη” εργασία, ήταν οι εργάτες να αρχίσουν να αμφισβητούν γιατί πρέπει να εργάζονται με τον τρόπο που εργάζονται. Αυτό δεν μεταφράστηκε αυτόματα σε αυξημένη αυτοπεποίθηση· πολλοί συνθηκολόγησαν με τις στρατηγικές “απόλυσης και επαναπρόσληψης” που τους επιβλήθηκαν και, ακόμα και πριν από την κρίση, οι άνθρωποι αμφέβαλαν για την ικανότητά τους να παλέψουν.

Όταν, το 1351, ο Μαύρος Θάνατος είχε σκοτώσει το ένα τρίτο του βρετανικού πληθυσμού, η μοναρχία και οι φεουδάρχες ευγενείς “λαμβάνοντας υπόψιν την πολύ σοβαρή αναστάτωση και ταλαιπωρία που θα μπορούσε να προέλθει από την έλλειψη ιδιαίτερα των ζευγάδων⁴ και άλλων τέτοιων εργατών” αλλά, επίσης, και έχοντας στο μυαλό όλους αυτούς τους “ασυνείδητους” αγρότες που “βλέποντας τις δοκιμασίες⁵ των αφεντάδων τους […] δεν είναι διατεθιμένοι να τους υπηρετήσουν παρά μόνο αν λάβουν υπερβολικούς μισθούς”, πέρασαν τον Νόμο για τους Εργάτες⁶. Ο Νόμος έθετε τους μισθούς στα επίπεδα πριν την πανούκλα, παρά το γεγονός ότι αυτοί ήταν ήδη σε ένα ιστορικά χαμηλό μετά τον Εκατονταετή Πόλεμο, και απαγόρευε την επαιτεία και την αναζήτηση δουλειάς αλλού. Η ασθένεια ήταν μόνο ένα πρόσχημα· στην πραγματικότητα ένα παρόμοιο μέτρο θα ήταν απαραίτητο για το ξεζούμισμα των εργατών άσχετα από τον Μαύρο Θάνατο. Μοιάζει σαν ο Rishi Sunak να είναι ένας αγωγός του πνεύματος του Εδουάρδου του 3ου⁷. Χρειάστηκαν 30 χρόνια για τις εξασθενημένες και διασπασμένες μάζες των αγροτών να εξεγερθούν, χωρίς επιτυχία. Η επανεμφάνιση μιας πανούκλας στον καπιταλιστικό κόσμο δεν είναι απαραίτητο να έχει την ίδια εξέλιξη, όχι αν χρησιμοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία για να ανακαλύψουμε πού και πώς μπορούμε να αντεπιτεθούμε. Πρέπει με αυστηρότητα, και χωρίς φόβο ή τυφλό δογματισμό, να εξετάσουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε: όχι σαν απομονωμένα άτομα, ή εργασιακοί χώροι, ή ακόμα και εθνικές ομάδες, αλλά ως μια διεθνής τάξη που χρειάζεται να ξαναχτίσει το αγωνιστικό της πνεύμα και τους δεσμούς με τον ίδιο τον εαυτό της. Χρειαζόμαστε να αναλύσουμε τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες των εργατικών αγώνων παντού, να αντλήσουμε τα διδάγματά μας και να μάθουμε μέσα από έναν ειλικρινή στοχασμό. Τότε, μπορούμε να αρχίσουμε να προχωράμε στην επίθεση.

Οι αιτίες της πανδημίας και η αντίδραση σ’ αυτήν

Ένα από τα μεγάλα συμπτώματα της ασθένειας στην κοινωνική μας ύπαρξη είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι απομονωμένοι στον καταμερισμό της εργασίας, δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει σε άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Δεν μπορεί να βρεθεί καλλίτερο παράδειγμα αυτής της καταστροφής από τη δημόσια αντίδραση στην πανδημία. Η τεράστια πλειοψηφία του κόσμου έχει μια εντελώς βασική επιστημονική εκπαίδευση από το κράτος, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ήταν είτε λανθασμένο είτε χωρίς συνοχή είτε διδάχτηκε με κακό τρόπο, επειδή η καλλίτερη εκπαίδευση δεν εξυπηρετεί κανέναν σκοπό για το κεφάλαιο. Επιπλέον, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πλήρως ξεκομμένοι από την πρακτική των φυσικών επιστημών, πρακτική που λαμβάνει χώρα πίσω από κλειστές θύρες και λειτουργεί πάνω σε μη τεθιμένες αρχές. Όταν το κράτος ιδιοποιείται τα αποτελέσματα της επιστήμης (με ανάμεικτη ακρίβεια) για τους δικούς του σκοπούς, για να επικυρώσει τις αποφάσεις του και να καλύψει τον εαυτό του με ένα λούστρο ικανότητας, κάνει τμήματα της εργατικής τάξης, που δικαιολογημένα δεν το εμπιστεύονται, να μην εμπιστεύονται ούτε την επιστήμη. Αυτό αφήνει ανοιχτό το πεδίο για μεσοαστούς τσαρλατάνους να διαδίδουν ανοησίες που απλά επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την σύγχυση.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η ίδια η επιστήμη είναι τέλεια. Εξαιτίας της διαίρεσης πνευματικής και χειρονακτικής εργασίας και της ένδειας των λεγόμενων “κοινωνικών επιστημών”, οι επιστήμονες που πιθανόν να έχουν μια ορθή κατανόηση της μικροβιολογίας και της ανοσολογίας έχουν περισμένη δυνατότητα κατανόησης της κοινωνίας. Μόνο η εργατική τάξη και οι οργανώσεις της είναι σε μια κοινωνική θέση να καταλάβουν πραγματικά την παρούσα κατάσταση στην ολότητά της, και είναι πολύ σημαντικό να το κάνουμε αυτό. Μόνο όταν καταλαβαίνουμε πραγματικά τα δεδομένα γεγονότα και μπορούμε αυτό να το συνδυάσουμε με μια καθαρή άποψη των δικών μας συμφερόντων, μόνο τότε μπορούμε να σχεδιάσουμε για τη συνέχεια και να παλέψουμε. Όμως, καμμιά από τις ομάδες της λεγόμενης αριστεράς δεν έχει μπορέσει να αποκτήσει μια συνεκτική εικόνα της κρίσης, παλινδρομώντας ανάμεσα σε παιδαριώδεις εκκλήσεις προς το κράτος να εντείνει τα κατασταλτικά μέτρα και αιτήματα της στιγμής, χωρίς μια ευρύτερη θεώρηση του τι συμβαίνει. Θα πρέπει να συνδυάσουμε τις βιολογικές και κοινωνικές πτυχές της κρίσης και να δούμε τις ρίζες της στη δική μας θέση ως εργατικής τάξης⁸.

Ο ιός που ονομάζεται επίσημα “SARS-CoV-2” και ο οποίος προκαλεί την ασθένεια COVID-19, είναι ουσιαστικά ένα απλό σύνολο οδηγιών κωδικοποιημένων σε μια χημική ουσία που λέγεται RNA, τυλιγμένο σε ένα κάλυμμα φτιαγμένο από πρωτεΐνη. Το κάλυμμα χρησιμοποιείται για την είσοδο στα ανθρώπινα κύτταρα, τα οποία περιέχουν μηχανισμούς που συνήθως χρησιμοποιούνται για την παραγωγή χημικών ουσιών που χρειάζεται το κύτταρο, μηχανισμούς, όμως, που ο ιός μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αντιγράψει τον εαυτό του. Τα νέα αυτά αντίγραφα είναι τότε ελεύθερα να διαδοθούν στο σώμα, καταλήγοντας στη βλέννα και το σάλιο, που μπορούν να διαδοθούν μέσω του άερα με τον βήχα, το φτάρνισμα και την ομιλία. Οι ιοί χρειάζοντα τον κυτταρικό μηχανισμό άλλων οργανισμών για να αναπαραχθούν και, συνεπώς, εξαρτώνται από την δυνατότητα διάδοσής τους, σε αυτή την περίπτωση μετάδοσης με σταγονίδια που μεταφέρονται από τον αέρα. Ο υψηλός ρυθμός αναπαραγωγής τους και η έλλειψη πολύπλοκων ελεγκτικών μηχανισμών σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά λάθη κατά την αναπαραγωγή τους. Αυτά συνήθως έχουν σαν αποτέλεσμα είτε καμμιά αλλαγή είτε τον θάνατο του ιού, αλλά μερικές φορές οδηγούν στην καλλίτερη προσαρμογή στη διάδοσή τους και συνεπώς η αλλαγή αυτή κυριαρχεί, οδηγώντας σε ένα καινούριο “στέλεχος” του ιού. Αυτό θα συμβαίνει όλο και περισσότερο καθώς ο ιός μεταδίδεται, που είναι και ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε περισσότερες καινούριες εκδοχές του ιού όταν αυξάνεται ο ρυθμός μόλυνσης, οδηγώντας σε περαιτέρω αύξηση.

Δεν πρόκειται για μια κρίση που θα πρέπει να την αποδώσουμε σε μια απρόβλεπτη ενέργεια του Θεού. Ούτε είναι πρόβλημα της μιας ή της άλλης ανίκανης κυβέρνησης. Έχουμε δει ότι όλος ο κόσμος τα έχει πάει εξίσου χάλια μπροστά σε ένα πρόβλημα το οποίο είναι εξαιρετικά απλό να αντιμετωπιστεί από μια καθαρά βιολογική άποψη. Κρατώντας, απλά, σε απομόνωση, και μέχρι την παραγωγή ενός εμβολίου, οποιοδήποτε άτομο στο αρχικό σημείο επαφής με την ασθένεια, θα είχε κρατήσει τον φόρο των θανάτων σε ένα ελάχιστο αλλά αυτό ήταν ολοφάνερα αδύνατο στον σύγχρονο κόσμο μας⁹. Καταλήγουμε λοιπόν σε αυτή την αμφιταλαντευόμενη κατάσταση του κλεισίματος και του ξανανοίγματος, των αναστολών και των απολύσεων, χωρίς ελπίδα ενός ορθολογικού σχεδίου.

Η τρέλλα της αντίδρασης στον ιό είναι απλά μια αντανάκλαση της τρέλλας που περιβάλλει κάθε κομμάτι του τρόπου με τον οποία αναγκαζόμαστε να ζούμε. Βλέπουμε τις τρομακτικές συνέπειές του κάθε μέρα, τώρα περισσότερο από ποτέ, αλλά μας λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Οι ζωές μας διαλύονται από την ύπαρξη της ατομικής ιδιοκτησίας· εξαιτίας της δεν μπορούμε να πετύχουμε τα πράγματα να χρησιμοποιούνται άμεσα για να βοηθηθούν οι άνθρωποι και να ικανοποιούνται οι ανάγκες τους. Αντίθετα, πρέπει να φτιάχνουμε πράγματα για να ανταλλάσσονται στην αγορά έναντι χρημάτων. Από αυτόν τον βασικό παραλογισμό ξεπηδάει το τέρας του κεφαλαίου: χρήμα που παράγει περισσότερο από τον εαυτό του. Αυτό το κάνει ρουφώντας όλο και περισσότερη εργασία από εκείνους που δεν έχουν τίποτα άλλο να πουλήσουν από τα ίδια τα σώματά τους: την εργατική τάξη. Αυτή η ανθρώπινη σχέση που τώρα μας ελέγχει έχει “ρίξει” μαζί τεράστιους αριθμούς ανθρώπων αυξάνοντας την συγκέντρωση της παραγωγής και έχει δώσει ώθηση σε απίστευτες καινοτομίες που έχουν αυξήσει εξαιρετικά την παραγωγικότητά μας. Αλλά τίποτα απ’ όλα αυτά δεν χρησιμοποιείται για να βελτιώσουμε τις ζωές μας ή να μειώσουμε τον χρόνο που χρειάζεται να εργαζόμαστε. Χρησιμοποιούνται ως ένα όπλο για την απομύζηση όλο και περισσότερης αξίας από μας. Εξάλλου – το κεφάλαιο “αυτό δίνει και αυτό αφαιρεί”. Η συνεργασία μας προσκρούει στον ανταγωνισμό που μολύνει κάθε γωνιά του κοινωνικού κόσμου και μας αποτρέπει να πραγματώσουμε το δυναμικό που έχουμε. Αν οι καινοτόμες τεχνολογίες είναι τόσο ακριβές τότε, αντίθετα, θα πρέπει να δουλεύουμε δωδεκάωρες βάρδιες με πρωτόγονες τεχνολογίες, όλα αυτά στην υπηρεσία του κεφαλαίου.

Οι πανδημίες είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους ανθρώπους και τη φύση αλλά αυτό που ρυθμίζει αυτή την αλληλεπίδραση είναι η σχέση ανάμεσα στα ανθρώπινα όντα, και κάθε κοινωνικός σχηματισμός φέρνει τις δικές του ασθένειες. Πανδημίες πρωτοεμφανίστηκαν όταν αρχίσαμε να εξημερώνουμε ζώα και περάσαμε σε μια καθιστική ζωή. Η ραγδαία αύξηση στην πυκνότητα του ανθρώπινου πληθυσμού και στις επαφές μεταξύ των ανθρώπων και άλλων ειδών δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για το πέρασμα ασθενειών από το ένα είδος στο άλλο. Από τα ίδια τα ζώα πήραμε την φυματίωση, την ευλογιά και το κοινό κρυολόγημα ενώ η συγκέντρωση σκουπιδιών στα ποτάμια μας έδωσε την πολυομυελίτιδα και τον τυφοειδή πυρετό, ενώ προσέλκυσε και έντομα που μετέφεραν την ελονοσία. Η διατροφή μας σταδιακά βασίστηκαν υπερβολικά σε μονοκαλλιέργειες φυτών με άμυλο όπως το σιτάρι επειδή μεγάλωναν πιο αποτελεσματικά, προκαλώντας ασθένειες από έλλειψη βασικών διατροφικών στοιχείων¹⁰ όπως η μείωση βάρους στα βρέφη και τα παιδιά από υποσιτισμό¹¹ και το σκορβούτο. Η ιστορία των αρχαίων κοινωνιών είναι γεμάτη με άγνωστες μάστιγες που περιοδικά διέτρηαν κοινότητες τελικά εξοντώνοντάς τες, προκαλούμενες από τις γρήγορα αναπτυσσόμενες εμπορικές συνδέσεις που δημιουργούσε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο περίπλους του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας και η ανακάλυψη της Αμερικής δημιούργησαν τη βάση για την παγκόσμια αγορά και τον καπιταλισμό αλλά ήταν ταυτόχρονα και μια βιολογική καταστροφή. Ο Παλιός Κόσμος έδωσε στον Νέο την ευλογιά και την ιλαρά, σκοτώνοντας ανάμεσα στο ένα τρίτο έως τον μισό πληθυσμό των ντόπιων· σε “αντάλλαγμα” ο Παλιός Κόσμος απέκτησε τη σύφιλη. Ανάμεσα στα αποικιοκρατικά λάφυρα που η Βρετανία επέστρεψε στους κατοίκους της από την Ινδία τον 19ο αιώνα ήταν η ενδημική χολέρα· οι συνθήκες για την εγχώρια αγγλική εκδοχή δημιουργήθηκαν από τη βιομηχανοποίηση και την υποβολή των μαζών σε απερίγραπτη φτώχεια και βρωμιά. Κάναμε τεράστια βήματα στην θεραπεία μολύνσεων τους τελευταίους δύο αιώνες αλλά το μόνο που αυτό σήμαινε ήταν η αυξανόμενη κυριαρχία των λεγόμενων “ασθενειών της ευημερίας”: καρκίνος, στεφανιαία νόσος, υπέρταση, διαβήτης κλπ. Όλες σχετιίζονται με το στρες και την κακή διατροφή που προκαλούνται από την εκμετάλλευσή μας και τον απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο ζούμε. Και αυτή η αρρώστια [ο κορωνοϊός] δεν είναι διαφορετική.

Είναι μια τακτική των ΜΜΕ να διαχωρίζουν την “φυσική” κρίση από την “οικονομική”, είτε για να ισχυριστούν για την ανάγκη του ανοίγματος είτε για την ανάγκη να επιβληθεί και πάλι κλείσιμο. Αλλά η διάκριση αυτή είναι ψευδής: η πανδημία είναι απλά η τελευταία πράξη σε μια βαθύτερη κοινωνική κρίση του πώς παράγουμε τον κόσμο και τους εαυτούς μας. Οι αντιδραστικοί ρίχνουν την ευθύνη για τον ιό σε μια ιδιαίτερη “διαστροφή” της Κίνας (ή, ακόμα καλλίτερα, της “κομμουνιστικής” Κίνας!) αλλά οι “υγρές” αγορές από τις οποίες ξεπήδησε ο ιός συνδέονται άρρηκτα με τις ανάγκες τη καπιταλιστικής γεωργίας. Από τη δεκαετία του 1990, οι μικρομεσαίοι αγρότες στην Κίνα έχουν στριμωχτεί από τις longtou qiye – βιομηχανικές κοινοπραξίες παραγωγής τροφίμων. Οι κοινοπραξίες αυτές έριξαν τις τιμές σε τέτοιο σημείο που οι μικρότερες φάρμες δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν. Πολλοί καταστράφηκαν ολοσχερώς μέχρι που βρήκαν μια εναλλακτική: την εκτροφή άγριων και εξωτικών ζώων για μικρές αγορές τροφοδοσίας των εύπορων Κινέζων. Η συνεχής εισβολή στους βιότοπους αυτών των ζώων και η συγκέντρωσή τους στις υγρές αγορές ήταν μια πυριτιδαποθήκη για το πέρασμα ασθενειών μεταξύ των ειδών αλλά παρόμοιες τάσεις υπάρχουν σε κάθε μέρος της παγκόσμιας αγοράς. Δεν είναι παρά μια συγκεκριμένη συνέπεια του παγκόσμιου τρόπου παραγωγής και δίνουμε λεπτομέρειες για το πώς για παράδειγμα δουλεύει η Tesco στις εργατικές έρευνες στα βιβλία μας¹². Η αδηφάγα ανάγκη του κεφαλαίου να αυξηθεί χωρίς καμμιά αναφορά στις ανάγκες του ανθρώπινου είδους οδηγεί στην καταστροφή του περιβάλλοντος γενικά: την επέκταση σε κάθε “τρύπα” του πλανήτη, την κολοσσιαία σπατάλη γης και πόρων, τη θυσία της μακροπρόθεσμης γονιμότητας του εδάφους, την συγκέντρωση ανθρώπων σε πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα, και την επιδείνωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι καμπάνιες της αστικής τάξης για “βιωσιμότητα” δεν θα σταματήσουν ποτέ αυτή την καταστροφή (γιατί τι άλλο λένε να “διατηρηθεί” εκτός από το κεφάλαιο;) και δεν πρόκειται ποτέ να λάβουν υπόψιν πώς επηρεάζουν τους εργάτες οι ενέργειές της. Η απώλεια της βιοποικιλότητας που προκύπτει, όλα στην υπηρεία του κέρδους, θα προκαλέσει αναπόφευκτα περισσότερες πανδημίες γιατί αυτά τα είδη που επιβιώνουν θα παίξουν τον ρόλο ξενιστών για όλο και περισσότερα παθογόνα.

Οι απάνθρωποι νόμοι του κεφαλαίου που οδήγησαν στην εμφάνιση του ιού μάς παρουσιάζονται σαν νόμοι της φύσης και είναι η δικαιολογία των κρατών για τα μπρος-πίσω. “Θέλουμε να σώσουμε ζωές”, λένε, “αλλά όχι εις βάρος του βιοπορισμού”. Κανένας από τους πολιτικούς ή τους απατεώνες δεν αναγνωρίζει ποτέ τη βαρβαρότητα ενός κόσμου στον οποίον αυτά τα δύο είναι αντιτιθέμενα. Αποστερημένοι από την εξουσία και την πληροφορία που χρειάζονται για να πάρουμε αποφάσεις για τη ζωή μας γενικά και για την υγεία μας ειδικότερα, εξαναγκαζόμαστε να κάνουμε οποιεσδήποτε σκατοδουλειές μπορούμε να βρούμε και μας λένε να αφήσουμε τα πάντα στο κράτος. Ο σκοπός του βρετανικού κράτους είναι να εκπροσωπήσει τα συμφέροντα του κεφαλαίου, η φορολόγηση και ο δανεισμός του οποίου το κρατάνε δουλοπρεπές, αλλά διαφορετικά τμήματα του κεφαλαίου έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Το βιομηχανικό κεφάλαιο και το κεφάλαιο που είναι προσδεμένο σε βασικές υπηρεσίες, όπως τα σουπερμάρκετ και η γεωργία, έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαιρεθεί από το να θέσουν σε αναστολή τους εργάτες τους οπότε μπορούν να αντέξουν lockdown μεγάλης διάρκειας έχοντας το μυαλό τους στην επιστροφή τελικά στο κανονικό εμπόριο. Από την άλλη πλευρά, το κεφάλαιο που κινείται στην φιλοξενία, τον τουρισμό, την εμπορική αεροπλοΐα κλπ. έχει βαλθεί με κάθε τρόπο να διασφαλίσει όσο το δυνατόν πιο σύντομα lockdown για να αποτρέψει την απώλεια κερδών ή ακόμα και τη χρεοκοπία. Παρόμοια, οι ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν τις καταστοφικές συνέπειες της δυνατότητας που έχει δοθεί στους ενοικιαστές τους να καθυστερήσουν τις πληρωμές τους ή ακόμα και να τις γλυτώσουν εντελώς, οπότε συμμετέχουν στον χορό που ζητά μια χαλάρωση στους περιορισμούς. Οι μεσοαστοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων και οι μάνατζερ είναι κάτω από μεγάλη πίεση και μεγάλα τμήματά τους έχουν ήδη “βουλιάξει” στην εργατική τάξη. Όλες αυτές οι ομάδες εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο και οι σκληρές αντιπαραθέσεις, τα πισωγυρίσματα, οι αργές εκκινήσεις, οι οδηγίες χωρίς νόημα κλπ. είναι η διαδικασία με την οποία το κεφάλαιο διαπραγματεύεται με τον εαυτό του. Ενώ φαίνεται να είναι μια δύναμη που στέκεται πάνω από την κοινωνία, στην πραγματικότητα το κράτος κυριαρχείται από τα συμφέροντα του κεφαλαίου ακόμα και όταν αυτά συγκρούονται με τα συμφέροντα της ανθρωπότητας.

Το κράτος “πλασάρει” τώρα το “φοβερό” πρόγραμμα εμβολιασμού σαν παγώνι που καμαρώνει. Αυτό που αφήνει απ’ έξω είναι η τεράστια ανισότητα στην κατανομή των εμβολίων που είναι προς όφελος των πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών εθνών. Οι φτωχότερες χώρες θα παραμείνουν ένας χώρος για την διάδοση και τις μεταλλάξεις του ιού, τελικά σε στελέχη με ανοσία σε οποιοδήποτε εμβόλιο, συνεχίζοντας να μολύνουν και πάλι τον κόσμο. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας μικρός αριθμός εταιρειών στηρίζεται στην εξασφάλιση της αγοράς φαρμάκων μέσω της προστασίας των πατεντών, και την δυνατότητα επίτευξης υψηλών κερδών στην περίοδο σπάνης [των εμβολίων]. Η πληροφορία που χρειάζεται για την παραγωγή των εμβολίων πωλείται τότε μόνο σε απαγορευτικά υψηλό κόστος σε άλλες ιδιωτικές εταιρείες, όπως το Ινστιτούτο Serum στην Ινδία, που μπορούν τότε να συμμετάσχουν στα κέρδη. Μια παγκόσμια προσέγγιση είναι ο μοναδικός τρόπος για την άρση του κινδύνου γι’ αυτήν αλλά και μελλοντικές πανδημίες, αλλά αυτό είναι αδύνατον σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τα κατακερματισμένα συμφέροντα της ιδιωτικής βιομηχανίας και των εθνών-κρατών.

Η μόνη πραγματική λύση σε πανδημίες όπως αυτή είναι ο πλήρης μετασχηματισμός του κόσμου στον οποίο ζούμε. Μια μόνο ανθρώπινη κοινότητα, με ένα ενιαίο μέσο λήψης αποφάσεων και που θα παράγει αυτά που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Μια κοινότητα στην οποία τα ιδιωτικά συμφέροντα που οδήγησαν στην ανάδυση του ιού και εξολόθρευσαν αυτούς που μολύνθηκαν δεν θα υπάρχουν πια. Αυτή δεν είναι μια ουτοπία φανατικών ούτε είμαστε κάποια αίρεση με ανομολόγητα κίνητρα. Είμαστε εργάτες που έχουμε συνειδητοποιήσει ότι αν ενωθούμε και παλέψουμε για τα δικά μας συμφέροντα τότε δεν θα χρειαζεται να ζούμε μ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτή η πάλη ξεκινά με μια ανάλυση του πού βρισκόμαστε.

Η εμπειρία της εργατικής τάξης στην καραντίνα

Για κάποιους η πανδημία και το lockdown που έχει προκύψει είναι η πιο βίαιη αλλαγή που έχουν βιώσει στην καθημερινή τους ζωή, ενώ για άλλους έχει απλά εντείνει την αμείλικτη εκμετάλλευσή τους. Κάποιοι έχουν νιώσει να ελαφραίνουν τα βάρη τους, παρ’ όλα αυτά άλλοι έχουν έρθει αντιμέτωποι με ακόμα πιο εξουθενωτικές συνθήκες από ποτέ άλλοτε. Οι διαφορετικές αντιδράσεις στο lockdown με βάση τη δουλειά, την ηλικία και το φύλο έχουν γίνει αισθητές έντονα στην τάξη και πρέπει να τις αναλογιστούμε όπως και να αναγνωρίσουμε ότι διαφορετικά τμήματα της τάξης έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Αλλά αυτές οι στιγμιαίες διαφορές είναι μόνο η εξωτερική εμφάνιση της κοινής μας εκμετάλλευσης και μπορούμε να προχωρήσουμε προς τα μπρος μόνο ως μια ενιαία τάξη.

Πριν από το πρώτο lockdown, ψίθυροι για την επερχόμενη πανδημία είχαν ήδη φτάσει τη Βρετανία αλλά λίγοι έδωσαν προσοχή. Μερικοί εργάτες είχαν αρχίσει να εφαρμόζουν τις δικές τους διαδικασίες ασφαλείας όταν η διεθνής κατάσταση έγινε πιο διαφανής, αλλά οι περισσότεροι αποκοιμίζονταν με μια ψεύτικη αίσθηση ασφαλείας από την απάθεια των διευθυντών και του κράτους. Όλα αυτά άλλαξαν όταν η κυβέρνηση κήρυξε το πρώτο lockdown. Η σοβαρότητα του Covid-19 τονίστηκε στην εργατική τάξη όπως και σε όλους τους άλλους αλλά σε αντίθεση με τα διευθυντικά στελέχη γραφείου που μπορούσαν να δουλέψουν από το σπίτι, πολλοί από μας έπρεπε να συνεχίσουμε όπως και πριν. Τα αφεντικά μας αντέδρασαν στην κρίση αγνοώντας τους υγειονομικούς περιορισμούς όποτε ήταν εφικτό και αξιοποιώντας τους όταν μπορούσαν.

Ακούσαμε από εργάτες της Amazon ότι αναγκάστηκαν ρητά να εργαστούν συνωστισμένοι σε πλέγματα μόνο και μόνο για να δεχτούν “κόκκινες κάρτες” και να δεχτούν επιπλήξεις από “δίμετρους Ναζί” που η δουλειά τους είναι να περπατάνε αστυνομεύοντας με δίμετρα ραβδιά. Στα σουπερμάρκετ, εργάτες είχαν πολύ λιγότερες ώρες να ετοιμαστούν για τα αυθαίρετα διευρυμένα ωράρια και στα Βασιλικά Ταχυδρομεία εργάτες δέχτηκαν εντολές να μην μοιράζονται τα βανάκια για να αποφύγουν την κοινωνική επαφή – ενώ στη συνέχεια έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες συγκοινωνίες! Τα υγειονομικά μέτρα προστασίας λαμβάνονταν πιο σοβαρά σε μέρη που έρχονται σε επαφή με πελάτες άμεσα όπως τα εστιατόρια και τα καταστήματα αλλά συχνά, πίσω από τη βιτρίνα αγνοούνταν εντελώς, με τους εργάτες να ακούνε να πάνε απλά στο σπίτι τους αν δεν αισθάνονταν ασφαλείς. Πολλοί εργάτες που κόλλησαν Covid ή είχαν επαφή με κάποιον που κόλλησε τους ειπώθηκε να πάνε παρ’ όλα αυτά στη δουλειά. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι τόσοι πολλοί εργάτες έφτασαν να δυσπιστούν για την πανδημία όταν αυτή είναι η φάρσα που βλέπουν καθημερινά· το κεφάλαιο έχει χρησιμοποιήσει την υγεία τους σαν όπλο εναντίον τους.

Στο ΕΣΥ βασίλευε η σύγχυση. Ο σωβινισμός πίσω από την περηφάνεια για το “δικό μας ΕΣΥ” συσκοτίζει την έκταση στην οποία η “κοινωνικοποιημένη” υγειονομική περιίθαλψή μας κυριαρχείται από τα συμφέροντα της αγοράς και το γεγονός ότι εκμεταλλεύεται το ίδιο αισχρά τους εργαζόμενούς της όπως κάθε άλλη ιδιωτική εταιρεία. Η διαίρεση του ΕΣΥ σε διάφορα Trust και CCGS, που λειτουργούν σαν ανεξάρτητες εταιρείες με τους δικούς τους προϋπολογισμούς και δυνατότητες λήψης αποφάσεων σήμαινε ότι δεν υπήρχαν ξεκάθαρες κατευθύνσεις προς τους υγειονομικούς “από τα πάνω”. Από έναν φοιτητή της νοσηλευτικής ακούσαμε για τη σύγχυση σχετικά με το αν τους επιτρεπόταν να εφαρμόζουν CPR σε ασθενείς με Covid. Στους εργάιτες υγείας δεν τους δινόταν επιπλέον χρόνος για να εφαρμόζουν τα αυστηρά νέα υγειονομικά πρωτόκολλα, συχνά εξαναγκάζονταν να κάνουν υπερωρίες για να καλύπτουν το κενό ασθενών συναδέλφων άσχετα από το αν είχαν τα προσόντα ή όχι, χρόνιες ελλείψεις προσωπικού, εξοπλισμού προσωπικής προστασίας (PPE) δεν τέθηκαν ποτέ προς αντιμετώπιση και πολλοί από αυτούς πάσχουν τώρα ψυχολογικά από την ένταση αυτών που έχουν βιώσει.

Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι έμειναν κολλημένοι στο σπίτι πέρασαν πιο εύκολα. Η αρνητική για το ηθικό συνέπεια να μην μπορεί κανείς να βγει από το σπίτι σε συνδασμό με το βλοσυρό βλέμμα των διευθυντών που δεν είχαν τίποτα άλλο να κάνουν έχει υπάρξει μια τεράστια πηγή στρες. Πολλές δουλειές που γίνονταν από το σπίτι ήταν σχεδόν αδύνατον να γίνουν με αυτό τον τρόπο και οι εργάτες συχνά δεν έπαιρναν καμμιά οδηγία για το πώς θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν. Εργάτες με παιδιά (και συχνά ήταν οι γυναίκες αυτές που αναμενόταν να κάνουν την έξτρα δουλειά) ήταν σε μια διπλά δύσκολη θέση να πρέπει την ίδια στιγμή και να δουλέψουν και να φροντίσουν τα παιδιά. Χωρίς πρόσβαση σε δίκτυα υποστήριξης από φίλους, με ευάλωτους παπούδες και γιαγιάδες, και χωρίς βοήθεια από ολόκληρο το φάσμα των μηχανισμών όπως τα προγραμματισμένα παιχνίδια μεταξύ των παιδιών¹³, προγεύματα, και διάφορα κλαμπ μετά το σχολείο, που επέτρεπαν στις γυναίκες να πάνε στη δουλειά τους, η ευθραυστότητα της εργατικής οικογένειας φάνηκε γυμνή. Η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε και, σε πολλές περιπτώσεις, οι γυναίκες βρήκαν δυσκολότερο το να ξεφύγουν από αυτήν από ποτέ.

Μετά το lockdown, η επιστροφή από την “αναστολή” ήταν σπασμωδική. Μερικές εταιρείες συνειδητοποίησαν είτε ότι δεν θα μπορούσαν να κρατήσουν τόσους εργάτες όσους και πριν είτε ότι δεν τους χρειάζονταν καταρχάς στην πραγματικότητα. Ακούσαμε για πολλές προσχεδιασμένες απολύσεις, ακυρωμένες βάρδιες και μειωμένα ωράρια. Οι στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν από το κεφάλαιο για να σφίξει το ζωνάρι του μετά την άμεση κρίση έπληξαν αναπόφευκτα σκληρότερα την εργατική τάξη: πετσόκομα μισθών, μείωση επιδομάτων, αυξημένα ωράρια και εντατικοποίηση της δουλειάς. Αυτό που μένει να δούμε είναι πώς θα αντιδράσουμε.

Αγώνες στη διάρκεια της καραντίνας

Τα συνδικάτα ήταν σχεδόν άχρηστα στη διάρκεια της κρίσης. Τα περισσότερα εξέφραζαν στα λόγια την υποστήριξη στις επιθέσεις που δέχονταν οι εργάτες αλλά απέτυχαν να οργανώσουν οποιαδήποτε δράση ή να πάρουν οποιαδήποτε μέτρα για να την αποτρέψουν. Η CWU ακύρωσε ακόμα και μια απεργιακή δράση στις πρώτες μέρες της πανδημίας για να βοηθήσει στην “εθνική έκτακτη ανάγκη”¹⁴. Μερικοί κλάδοι της UCU απαγόρευσαν κάποιες σοβαρές διαμαρτυρίες ενάντια στις μαζικές απολύσεις των εργατών που είχαν νοσήσει επιτρέποντας μόνο διαμαρτυρίες με όχι περισσότερα από έξι άτομα¹⁵. Η υποτιθέμενη επιθυμία τους να “σεβαστούν την κοινωνική αποστασιοποίηση” έγινε ακόμα πιο γελοία όταν νοσηλευτές/τριες κατάφεραν να κάνουν πορεία κατά εκατοντάδες με ασφάλεια. Πιο συνηθισμένες ήταν μικρές δράσεις συλλογικής δράσης από ανεξάρτητη πρωτοβουλία: στην Amazon μερικοί εργάτες ενώθηκαν για να διεκδικήσουν περισσότερες βάρδιες, στο Wetherspoons εργάτες αποφάσισαν να αυτο-απομονωθούν και να απαιτήσουν πλήρη πληρωμή αφότου ένας συνάδελφός τους διαγνώστηκε θετικός¹⁶. Σε διάφορους εργασιακούς χώρους υπήρξε μια αυθόρμητη επαναδιευθέτηση των εργασιακών καθηκόντων για να καλυφθεί το κενό αυτών που έλειπαν επειδή είχαν νοσήσει. Αυτές οι δράσεις, όμως, ήταν λίγες και αραιές μεταξύ τους· το γενικό αίσθημα είναι αυτό μιας παθητικής αποδοχής. Όπως το έθεσε ένας εργατης: “ο κόσμος είναι εξαγριωμένος αλλά επίσης και εξουθενωμένος, δεν ήθελε επιπλέον καυγάδες”. Υπήρξαν, όμως, δυο αξιοσημείωτοι αγώνες στην περίοδο της πανδημίας στους οποίους ήμασταν παρόντες: στο Heathrow και στο Tower Hamlets¹⁷.

Στις 3 Ιουλίου του 2020 το [δημοτικό συμβούλιο του] Tower Hamlets απέλυσε και επαναπροσέλαβε 4000 δημοτικούς υπαλλήλους – εναρκτήρια ομοβροντία της επίθεσης που αποκάλεσε “Βραβεία του Tower Hamlets” και την οποία τα θύματά της ήξεραν ως “Ληστεία του Tower Hamlets”. Οι καινούριες συμβάσεις τυποποίησαν τις στρατηγικές που το κεφάλαιο χρησιμοποιεί τώρα για να μειώσει τα εργατική κόστη και να επαναεπιβάλλει την πειθάρχηση [των εργατών] σε ολόκληρη τη Βρετανία και ακόμα πιο πέρα: περικοπή των εξόδων μετακίνησης και ευέλικτη εργασία, αναπροσαρμογή των μισθολογικών κλιμακίων και δραματική περικοπή των αποζημιώσεων απόλυσης. Η απάντηση, από την άλλη πλευρά, ήταν η πρώτη μεγάλης κλίμακας οργανωμένη απώθηση από δημοτικούς υπαλλήλους στην Αγγλία. Από τα τέσσερα συνδικάτα με παρουσία στον Δήμο μόνο η UNISON αποφάσισε να απεργήσει και η αρχική απεργιακή δράση εννέα ημερών, μοιρασμένων στο διάστημα δύο μηνών, που εν τέλει πραγματοποίησε, απείχε παρασάγγας από την απεργία διαρκείας που είχαν ψηφίσει τα μέλη τον Φεβρουάριο¹⁸. Παρ’ όλα αυτά, πήραμε πολύτιμα μαθήματα από το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα και τις συζητήσεις που είχαμε στους απεργιακούς αποκλεισμούς¹⁹.

Γύρω στους 1500 εργάτες σε ολόκληρο τον Δήμο δέχτηκαν κάλεσμα στην απεργία και τα παράπονά τους εκτείνονταν πολύ πιο πέρα από τα “Βραβεία Tower”. Hot desking arrangements, καταβολή αποζημιώσεων για εργασιακά έξοδα, διευθυντικός εκφοβισμός, εντεινόμενος φόρτος στη δουλειά και η αύξηση της γραφειοκρατίας ήταν όλα κίνητρα και, αναμφίβολα, τα πιο βασικά για πολλούς. Το γεγονός ότι αυτά τα ζητήματα υπάρχουν παντού ίσως να είναι υποσχόμενο αν μπορούν να παρακινήσουν τους εργάτες σε δράση. Επιπλέον, η αντίδραση στην πικετοφορία από τους ντόπιους στον δρόμο ήταν θετική, με πολλούς να προσφέρουν ηθική στήριξη παρά την έλλειψη επίγνωσης για τις απεργίες και τον σκοπό τους. Το ουσιαστικό πρόβλημα στην καρδιά των απεργιών ήταν η έλλειψη οργάνωσης, μια έλλεψη που συντηρούνταν και επιβαλόταν από το συνδικάτο. Επειδή οι εργάτες ήταν στα σπίτια τους, η διατήρηση της ακεραιότητας της απεργίας ήταν εξαιρετικά δύσκολη: πολλοί εργάτες αναπλήρωναν τις ημέρες της απεργίας δουλεύοντας περισσότερο πριν και μετά από αυτήν, ή διεκπεραίωναν καθήκοντας που πίστευαν ότι ήταν “ουσιώδη” και άφηναν την χαρτοδουλειά. Δεν ήταν επίσης ξεκάθαρο καν αν οι εργάτες έχαναν μεροκάματα απεργώντας.

Με εξαίρεση ένα τμήμα εργαζόμενων στις υπηρεσίες κοινωνικής εργασίας που παρέκαμψαν το συνδικάτο και πέτυχαν υψηλότερες αμοιβές, δεν υπήρξε καμμιά ανεξάρτητη οργάνωση των εργατών. Η UNISON είχε μονοπωλήσει τον χώρο για οργάνωση σε τέτοιο βαθμό που το να προσεγγίσει κανείς συναδέλφους χωρίς να είναι εκπρόσωπος του σωματείου στον Δήμο ήταν αδύνατον, και η μαχητικότητα των ίδιων των εκπροσώπων συναντούσε σθεναρή αντίδραση. Η απάθεια και η παθητικότητα των εργατών δεν είναι μια αδυναμία στάσης, όπως πιστεύουν κάποιοι, αλλά το αποτέλεσμα μιας κατάστασης πραγμάτων που που συντηρείται και κατασκευάζεται από τα ίδια τα συνδικάτα. Μπορούν τα ίδια να προσυπογράψουν μόνο συμβολική δράση, τρέμοντας τον νόμο και την απώλεια χρημάτων, και όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις [στην συνδικαλιστική ιεραρχία] τόσο χειρότερα είναι τα πράγματα. Σέρνονται απρόθυμα, περιορίζουν τις μέρες απεργίας, αντικαθιστούν την απεργία με διαμαρτυρίες και αποθαρρύνουν τα μέλη τους μέχρι που να μην τους έχει απομείνει καθόλου ενέργεια για να παλέψουν. Δεν έχουν καν κανέναν αξιοπρεπή μηχανισμό για την επικοινωνία μεταξύ των εργατών· ο κόσμος αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί τις ομάδες στο WhatsApp, που παρακολουθούνται πολύ εύκολα, ή ακόμα και το εταιρικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο! Βασικές αποτυχίες όπως αυτές θα υπονομεύσουν οποιαδήποτε προσπάθεια εργατικής οργανωσης και πρέπει να είμαστε ικανοί να αναπτύξουμε τις δικές μας μεθόδους για να τις ξεπεράσουμε.

Η εμπορική αεροπλοΐα είναι από τους μεγάλους χαμένους της πανδημίας, αλλά φαίνεται ότι έχει βρει παρηγοριά επιτιθέμενη στους μισθούς και τις εργασιακές συνθήκες. Το Heathrow και η British Airways εμφανίστηκαν με καινούριες συμβάσεις και τακτικές “απόλυσης-και-επαναπρόσληψης” και έχουν συναντήσει θαρραλέα αντίθεση από τους εργάτες. Οι εργάτες στο Heathrow απήργησαν για τέσσερις μέρες στις αρχές Δεκεμβρίου και οι εργάτες στη μεταφορά των εμπορικών φορτίων στην BA για εννιά μέρες στην περίοδο των Χριστουγέννων. Και οι δυο απεργίες καθοδηγήθηκαν από την Unite, και η αντιμετώπιση που βρήκαμε στον χώρο δουλειάς ήταν ενθαρρυντική²⁰. Οι εργάτες δεν ξεγελάστηκαν από τις υποτιθέμενες “αυξήσεις μισθών”, που έκρυβαν τις περικοπές στις ετήσιες αποδοχές τους, και υπήρχε ένα αξιοθαύμαστο επίπεδο αλληλεγγύης. Δεν ήθελαν μεγαλύτερους μισθούς σε βάρος των απολυμένων συναδέλφων τους και αρκετοί μεγαλύτεροι εργαζόμενοι θέλησαν να δώσουν το παράδειγμα για τους νεώτερους συναδέλφους τους αλλά και για τους εργαζόμενους αλλού. Οι εργαζόμενοι στο κάργκο, ιδιαίτερα, δημιούργησαν τεράστιο κύμα συμπαράστασης και η επιθυμία από διάφορα μέρη για να βρεθούν τρόποι σύνδεσης και υποστήριξης των συναδέλφων ήταν υπέροχη.

Κάτι που κάνει ακόμα πιο απίστευτο ότι αυτές οι απεργίες δεν κατευθύνονταν από κανέναν – παρά το γεγονός ότι και οι δύο είχαν οργανωθεί από το ίδιο συνδικάτο! Η Unite έβαλε τις ψηφοφορίες για τα δυο ζητήματα σε διαφορετικούς χρόνους ώστε να μην συμπέσουν, κάτι που ήταν μεγαλειώδης αποτυχία ευθύς εξαρχής. Πολύς κόσμος δεν ήξερε καν ότι στο Heathrow υπήρχε απεργία ενώ αυτή ήταν σε εξέλιξη! Σε όλη τη διάρκεια του αγώνα η Unite έμοιαζε να ασχολείται περισσότερο να φλερτάρει με τα ΜΜΕ, που αναπόφευκτα ήταν εχθρικά απέναντι στο συνδικάτο, και να ποστάρει φωτογραφίες του Grinch²¹ από το να οργανώνει τα μέλη της. Είχε ήδη καθυστερήσει τις απεργίες στο Heathrow μέχρι την ημέρα που οι καινούριες συμβάσεις τέθηκαν σε ισχύ, και τότε σταμάτησε τις προσπάθειες απευθείας διαλόγου με τον κόσμο που περιφρουρούσε την απεργία. Και στις δυο απεργίες δεν ήταν ξεκάθαρο σε ποιον βαθμό είχαν κάποια επίπτωση στις εταιρείες, γεγονός που εκπλήσσει αν δει κανείς οτι η Cargo είναι αυτή τη στιγμή το μοναδικό τμήμα της BA που έχει επιστρέψει στην κερδοφορία. Είναι βέβαιο τώρα ότι τρίτες εταιρείες, όπως η Dnata και η Menzies, χρησιμοποιήθηκαν για να σπάσουν την απεργία αλλά θα έπρεπε να έχει προνοηθεί ήδη μια στρατηγική γι’ αυτό το ενδεχόμενο²². Η αδυναμία των συνδικάτων για συντονισμό μεταξύ διαφορετικών εργασιακών χώρων είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο για πραγματικές επιθέσεις στο κεφάλαιο και το γεγονός ότι δεν μπορούσαν να το καταφέρουν αυτό για δυο εργασιακούς χώρους στο ίδιο φυσικό κτίριο είναι καταδικαστικό. Το Heathrow μπόρεσε ακόμα και να “εξαγοράσει” τους εργαζόμενους στην Ασφάλεια των τερματικών σταθμών από το να απεργήσουν χωρίς καν να αυξήσει τους μισθούς τους.

Αυτό που είναι καθαρό και από τα δυο αυτά παραδείγματα, καθώς και τις διάφορες δράσεις που έλαβαν χώρα αλλού, είναι ότι υπάρχει πραγματικό δυναμικό για περαιτέρω αγώνες. Η ζύμωση και η ώθησή τους για να προχωρήσουν θα είναι μια μάχη από μόνη της αλλά δεν μπορούμε να τους εξαπολύσουμε παρά μόνο αν ξέρουμε τα εμπόδια. Κάποια εμπόδια, όπως το “κόλλημα” στο σπίτι, ήταν αναπόφευκτα αλλά θα μπορούσαν να έχουν ξεπεραστεί αν δεν έπαιζαν ρόλο κάποια άλλα βαθύτερα ζητήματα. Το πρώτο είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση: οι εργάτες ξέρουν ότι γαμιούνται αλλά δεν νιώθουν ότι μπορούν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Παίρνοντας όλα τα παραδείγματα και αντλώντας συμπεράσματα για το πού πέτυχαν και για τα λάθη που μπορούν να διορθωθούν είναι, σ’ αυτό το σημείο, ζωτικής σημασίας όπως και το να βρεθούν κοινά κίνητρα. Το δεύτερο είναι μια έλλειψη οργάνωσης και ενότητας. Τόσο μέσα όσο και έξω από τα συνδικάτα, πρέπει να δουλέψουμε ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εργάτες μπορούν να συντονιστούν μεταξύ τους και να επικοινωνήσουν σε όλη την έκταση μιας εταιρείας. Πρέπει επίσης να γενικεύσουμε τις δραστηριότητές μας, δημιουργώντας όπου είναι δυνατόν συνδέσεις με άλλους εργάτες, άλλους εργασιακούς χώρους ακόμα και άλλες χώρες: ο μόνος τρόπος να σταματήσουμε την απεργοσπασία είναι να κινηθούμε ως μια τάξη. Και πάνω απ’ όλα, δεν μπορεί να είμαστε πάντα στην άμυνα. Αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να προχωρήσουμε πιο πέρα από τη διαχείριση της παρακμής μας.

Από τη στιγμή που θα κοιτάξουμε πέρα από τα εθνικά μας σύνορα, θα δούμε ότι σε ολόκληρο τον κόσμο εργάτες αγωνίζονται παρά ή ακριβώς εξαιτίας της πανδημίας. Αυτό ξεκίνησε με μια σειρά άτυπων κινήσεων “εγκατάλειψης της δουλειάς” από εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Μάρτιο του 2020 που ζητούσαν το προσωρινό κλείσιμο των εργοστασίων τους. Είδαμε συλλογικές δράσεις των εργαζόμενων στα νοσοκομεία σε πολλές χώρες ενάντια στην έλλειψη υγειονομικών συνθηκών και ασφάλειας καθώς και στα χαμηλά επίπεδα στελέχωσης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν η συλλογική συμμετοχή χιλιάδων δασκάλων που ανάγκασε την κυβέρνηση να αναθεωρήσει το άνοιγμα των σχολείων στις αρχές του 2021. Υπάρχει ένα μονοπάτι προς τα μπρος.

Συμπέρασμα

Τυπικά, οι αριστερές ομάδες τελειώνουν τις μπροσούρες τους με ένα σύνθημα που το έχουν σκεφτεί από πριν ή κάποια τακτική που η εργατική τάξη θα πρέπει να υιοθετήσει για να βγει από την όποια δύσκολη θέση βρίσκεται αυτή τη στιγμή. Στεκόμενοι εντελώς αποσπασμένοι, μουρμουρίζουν και αναστενάζουν για την ανικανότητά μας να ακούσουμε τα σοφά τους λόγια. Βάζοντας στην άκρη το γεγονός ότι οι προτάσεις τους είναι συνήθως εντελώς παράλογες, χάνουμε την ουσία. Η εργατική τάξη θα είναι στην αιχμή της όποιας κρίσης ταρακουνά τον καπιταλισμό και ο μόνος τρόπος για να έχουμε οποιαδήποτε σοβαρή πιθανότητα να επιβιώσουμε και να αλλάξουμε τον κόσμο είναι να σταθούμε ενωμένοι σαν μια τάξη. Μια πραγματική οργάνωση των εργαζόμενων, μέσα στην οποία θα μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε και να συντονιστούμε, θα ήταν ικανή να επεξεργαστεί τη σωστή κατεύθυνση δράσης – και να μας επιτρέψει να την υλοποιήσουμε. Το καθήκον μας είναι να οικοδομήσουμε αυτή την οργάνωση, να συνδέσουμε τους ετερογενείς, στιγμιαίους αγώνες σε μια παγκόσμια πάλη για την χειραφέτηση όλων μας. Μια επανάσταση της εργατικής τάξης – η ανάληψη του ελέγχου των νοσοκομείων, των αγροκτημάτων, των εργοστασίων, των σταθμών παραγωγής ενέργειας από αυτούς που τα δουλεύουν δεν είναι ένα μακρινό όνειρο: είναι ο τελικός σκοπός μιας διαδικασία που ξεκινά με καθημερινούς αγώνες ενάντια στις περικοπές μισθών και τις εξώσεις. Δεν μπορούμε να βασιστούμε σε άλλους για να το κάνουν αυτό για μας – είμαστε εμείς που πρέπει να δράσουμε για τα συμφέροντά μας. Ως ομάδα αυτή την προσπάθεια θέλουμε να στηρίξουμε. Ως Angry Workers δημιουργούμε οπουδήποτε βρισκόμαστε ομάδες που συνδέονται με την τάξη και οικοδομούν τις αυτόνομες δομές της. Δρούμε σαν ένας καθρέφτης της τάξης: αντανακλώντας τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, το πού βρισκόμαστε και το πού μπορούμε να πάμε. Αν ενδιαφέρεστε να δουλέψετε με μας, επικοινωνήστε μαζί μας.