Insurgent Notes¹

το κείμενο σε pdf

Είμαστε στην ευχάριστη θέση να συμπεριλάβουμε στο παρόν τεύχος των Insurgent Notes μια σειρά πολύ λεπτομερών παρουσιάσεων και αναλύσεων του κινήματος των gilets jaunes στη Γαλλία, προετοιμασμένων από ακτιβιστές που συνδέονται με το Temps critiques. Τα κείμενα επηρεάζονται από μια διακριτή θεωρητική προοπτική (σχετικά με την καπιταλιστική αναπαραγωγή και την πιθανότητα της επανάστασης) και τη συνεχή συμμετοχή τους στο κίνημα των κίτρινων γιλέκων από το ξεκίνημά του. Οι λεπτές διαφοροποιήσεις των αναφορών επιτρέπουν στους συγγραφείς να ισχυριστούν πειστικά ότι είναι πολύ ουσιώδες να είναι κανείς προσεκτικός σχετικά με το τι είναι νέο στο κίνημα και να ξεφύγει από το αδιέξοδο να απαριθούμε απλά τα ελαττώματα ενός κινήματος υπό το φως μιας παραδοσιακής κατανόησης για το πώς υποτίθεται πρέπει να μοιάζει ένα αντικαπιταλιστικό κίνημα.

Γράφουμε αυτό το άρθρο της σύνταξης καθώς οι μαζικές διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ πλησιάζουν το ορόσημο των έξι μηνών διάρκειας με ελάχιστες ενδείξεις ότι “ξεμένουν” από δυναμική. Και μέσα στις τελευταίες εβδομάδες, μαζικές (και κάποιες φορές, εξεγερσιακές) διαμαρτυρίες έχουν εκραγεί στο Εκουαδόρ, στη Χιλή, στον Λίβανο, στο Ιράκ και την Αϊτή. Και ακόμα και στην εντελώς υπό καταστολή Αίγυπτο, γενναίες ψυχές τολμούν να βγουν στους δρόμους².

Όπως και τα “κίτρινα γιλέκα” στη Γαλλία, οι διαδηλωτές κινητοποιούνται τυπικά από μια πολύ βαθιά αίσθηση οργής/θυμού για την κατά τα φαινόμενα ατέλειωτη και συχνά επιδεινούμενη μιζέρια της ύπαρξής τους και μια ισχυρή πεποίθηση ότι οι αντιπροσωπευτικές κυβερνήσεις δεν κάνουν τίποτα για να αντιμετωπίσουν τις λίγο-πολύ απελπιστικές συνθήκες, παρά μόνο τις κάνουν ακόμα χειρότερες. Απ’ όσο γνωρίζουμε, καμμιά από τις μαζικές διαμαρτυρίες δεν έχει βασιστεί σε αγώνες για τους μισθούς ή τις εργασιακές συνθήκες. Αντίθετα, σχεδόν όλες, διαμορφώνονται από αγώνες σχετικά με τις τιμές και τους φόρους.

Στη Χιλή, ως απάντηση σε μια αύξηση των εισιτηρίων του μετρό, μαθητές των γυμνασίων ξεκίνησαν μια καμπάνια εκτεταμένης αποφυγής πληρωμής των εισιτηρίων στο Σαντιάγο με μαζικές καταλήψεις σταθμών του υπογείου σχεδιασμένων έτσι ώστε να ενθαρρύνουν τους επιβάτες να μπαίνουν στα τραίνα χωρίς να πληρώνουν αντίτιμο. Σε μια αξιομνημόνευτη στιγμή, φαινόταν ότι μια ομάδα μαθητών θα διώχνονταν από έναν σταθμό του υπογείου με τη βία από την αστυνομία – για να διασωθούν από εκατοντάδες άλλους μαθητές που έφτασαν με το επόμενο τραίνο. Στη συνέχεια, διαδηλωτές επιτέθηκαν σε σχεδόν όλους τους 164 σταθμούς του συστήματος του μετρό· κατέστρεψαν 45 και έκαψαν 20. Αν και πρόκειται για μια πρόωρη εκτιμήση/κρίση, ίσως συμβαίνει η διατήρηση και η λειτουργία του συστήματος των ΜΜΜ σε περίοδο εξέγερσης ίσως είναι μια καλλίτερη τακτική κίνηση από την καταστροφή του.

Αυτό που είναι προφανές είναι οτι πολλά εκατομμύρια ανθρώπων σ’ ολόκληρο τον κόσμο είναι αρκετά αηδιασμένοι με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων ώστε να είναι προετοιμασμένοι να καταφύγουν σε ακραία μέτρα (και μεγάλα ρίσκα) για να απαιτήσουν αλλαγές. Όπως σημείωσε ένας σχολιαστής για έναν διαδηλωτή στο Χονγκ Κονγκ, ο οποίος αναγνώρισε ότι ρισκάρει τη ζωή του, “θα μπορούσε να είναι σχεδόν παντού”. Την ίδια στιγμή, ξέρουμε λίγα σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι διαμαρτυρίες έχουν αλυσιδωτές αντιδράσεις. Μιλώντας σε μια συνέντευξη, ένας διαδηλωτής από τη Χιλή ισχυρίστηκε ότι οι περισσότεροι από τους διαδηλωτές ήξεραν λίγα πράγματα σχετικά με την πραγματικότητα και τις εξελίξεις σε άλλα μέρη. Από τη μια πλευρά, ένας βετεράνος Κινέζος διπλωμάτης προειδοποίησε σε μια επίσημε εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος: “Η καταστροφή του ‘χάους στο Χονγκ Κονγκ’ έχει ήδη χτυπήσει τον Δυτικό κόσμο. Πρέπει να περιμένουμε ότι κι άλλες χώρες και πόλεις μπορεί να χτυπηθούν από αυτόν τον κατακλυσμό”.

Η συγκυρία των μαζικών διαμαρτυριών σε πολλές χώρες καλεί για μια θεώρηση της έκτασης στην οποία προμηνύουν/προοιωνίζονται ένα νέο πεδίο δυνατοτήτων για επανασταστικά κινήματα. Το 1906, η Ρόζα Λούξεμπουργκ επέστρεψε από την επίσκεψη και συμμετοχή της στη Ρώσικη επανάσταση της προηγούμενης χρονιάς [1905] και έγραψε μια ιστορικής σημασίας καταγραφή και μια δυνατή ανάλυση της παγκόσμιας ανάδυσης της μαζικής απεργίας ως ενός καινούριου όπλου στα χέρια του επαναστατικού προλεταριάτου. Δείτε το Μαζική Απεργία, Κόμμα Συνδικάτα³. Μεταξύ άλλων, ισχυρίστηκε ότι κανένα κόμμα δεν θα μπορούσε να ενορχηστρώσει μια μαζική απεργία· ο αυθόρμητος χαρακτήρας της [μαζικής απεργίας] ήταν, όντως, ένα καθοριστικό γνώρισμα της επαναστατικού της δυναμικού.

Η Λούξεμπουργκ έγραψε σε μια εποχή που τα μαζικά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αριθμούσαν συνδυαστικά τα μέλη τους σε εκατομμύρια. Οι ηγέτες αυτών των κομμάτων υπέθεσαν ότι είχαν το δικαίωμα και την υποχρέωση να καθοδηγήσουν την ταξική πάλη εντός των αντίστοιχων εθνών τους, ιδιαίτερα όταν ήλπιζαν να υπονομεύσουν και να εκτρέψουν τη μαζική εξέγερση, στο όνομα του τελικού θριάμβου της θεωρίας “αργά και σταθερά κερδίζεται ο αγώνας”, για τη σοσιαλιστική νίκη. Αναμενόμενα, σπάνια υπήρξαν υποστηρικτές μιας στρατηγικής της κατά Λούξεμπουργκ μαζικής απεργίας. Σήμερα, αυτά τα κόμματα έχουν εξαφανιστεί από προσώπου γης αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κατά κάποιο τρόπο φανταστικές ιδέες για τις εργατικές πρωτοπορείες που καθοδηγούν τις επανασταστικές δυνάμεις έχουν πια εξατμιστεί – τουλάχιστον όχι στο μυαλό μιας χούφτας διαφόρων πραγματικών πιστών σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Για μια ακόμα φορά, όμως, τα γεγονότα μπορούν να μας δώσουν μαθήματα, αν είμαστε ανοιχτοί να τα μάθουμε. Οι μαζικές εξεγέρσεις του 2019 ήταν σχεδόν όλες απρόσμενες και παραμένουν “ακέφαλες” – κανείς δεν έχει τον έλεγχο. Πραγματικά, κάθε προσπάθεια παροχής καθοδήγησης από υπάρχουσες πολιτικές ομάδες έχει αντιμετωπιστεί με περιφρόνηση.

Αν, όμως, οι διαμαρτυρίες πρόκειται να αντέξουν και να είναι πετυχημένες, υπάρχουν ζητήματα που χρήζουν προσοχής. Πώς μπορούν τα κινήματα να εξασφαλίσουν με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο τη βιωσιμότητά τους; Πώς μπορούν να προετοιμαστούν για την αστυνομική και στρατιωτική καταστολή ή για τις προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει τις προμήθειες τροφίμων; Πώς μπορούν τέτοια κινήματα να προετοιμαστούν, στην πάροδο του χρόνου, για την ίδια τη βιωσιμότητά τους, αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως η προστασία αυτών που συλλαμβάνονται και τραυματίζονται;

Δεν έχουμε να προσφέρουμε κάποιες απαντήσεις. Αλλά πιστεύουμε όντως ότι οι εκτεταμένες διεθνείς ανταλλαγές ανάμεσα σε εξεγερμένες δυνάμεις μπορεί ίσως να αρχίσουν να δίνουν κάποιες. Πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε τώρα κάτι από την ίδια ευρύτητα στόχων και φιλοδοξία που επέδειξε η Λούξεμπουργκ το 1906. Οι Γάλλοι σύντροφοί μας μας έχουν δώσει μια καλή ιδέα για το πώς να αρχίσουμε.

Θα κλείσουμε, όμως, με μια ματιά πίσω στο κίνημα Occupy και τις πρώτες μέρες των αντιμπατσικών διαμαρτυριών στον απόηχο της δολοφονίας του Μάικλ Μπράουν στο Φέργκιουσον του Μιζούρι. Όταν συνέβησαν, δημοσιεύσαμε κάποιες, όπως εξακολουθούμε να πιστεύουμε, αξιόλογες αναλύσεις. Δεν πιστεύουμε, όμως, ότι ήταν αρκετά επαρκείς ώστε να μπορούν, όπως έχουν κάνει οι Γάλλοι ακτιβιστές, να δουν κάτι περισσότερο από το μέλλον στο παρόν.