10 θέσεις για το κίνημα υπεράσπισης του “δημόσιου” πανεπιστημίου
I
Ένα κίνημα που ο λόγος του είναι απολογητικός, που καταδεικνύει με τον πιο τρανταχτό τρόπο την πλήρη ιδεολογική κυριαρχία του κράτους και του κεφαλαίου και την σοβαρή ενσωμάτωσή μας εντός τους.
Με μια επιχειρηματολογία που απαντά ουσιαστικά από την σκοπιά των μικρο-μεσοαστικών στρωμάτων και των ανησυχιών τους για την περαιτέρω αναδιάρθρωση της “ανώτατης εκπαίδευσης” στο πλαίσιο της αναπαραγωγής του κεφαλαίου.
Μια επιχειρηματολογία που δεν αντανακλά ούτε εκφράζει τις αγωνίες και τα συμφέροντα των εργατικών και προλεταριακών στρωμάτων, που υφίστανται δεκαετίες τώρα το ξήλωμα των όποιων ουσιαστικών προσβάσεων στα κατ’ όνομα “δημόσια” πανεπιστήμια και των όποιων “ανοιχτών” χαρακτηριστικών τους.
II
Μια επιχειρηματολογία που η βάση της είναι η ίδια αυτή η αστική ιδεολογία της “αξιοκρατίας”, της “αριστείας”, της “αναβάθμισης”, της “παραγωγικότητας”, έτσι που οι απαντήσεις της να είναι τελείως έκθετες ακόμα και σε μια απλή αντιστροφή της υπόθεσής τους.
λέμε για παράδειγμα: “τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν θα φέρουν επενδύσεις”. Δηλαδή αν έφερναν θα το συζητούσαμε;
λέμε: “τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν φέρνουν κανέναν “υγιή” ανταγωνισμό με τα δημόσια”. Δηλαδή αν έφερναν έναν τέτοιο ανταγωνισμό (τι ακριβώς σημαίνει και συνεπάγεται αυτό, άραγε;) θα ήταν ανεκτά; Θα χωρούσαν σε ένα πλαίσιο “προαγωγής της γνώσης”; Και ούτω καθεξής.
III
Αλλά το κεντρικό στοιχείο της ενσωμάτωσης αυτών των αντιλήψεων, σε αυτό ενάντια στο οποίο θέλουν ή πιστεύουν ότι αγωνίζονται, είναι ότι αδυνατούν να δουν πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμμιά αντίθεση ανάμεσα στο “δημόσιο” και το “ιδιωτικό”, ότι αυτές είναι δυο συμπληρωματικές όψεις σε ένα συνεχές της συνολικής κοινωνικής παραγωγής και αναπαραγωγής κράτους και κεφαλαίου που παράγει υποκείμενα, εργατική δύναμη και ιδεολογία για την διατήρηση της κυριαρχίας τους.
IV
Ξεχνούν έτσι ότι το υπάρχον πανεπιστήμιο είναι μόνο στο όνομα δημόσιο, αν μη τι άλλο σε σχέση με το νόημα που οι ίδιοι υποτίθεται ότι δίνουν στο δημόσιο.
Ξεχνούν ότι το “δημόσιο” πανεπιστήμιο ήταν και γίνεται όλο και περισσότερο χώρος σκληρού ταξικού φιλτραρίσματος, ιδεολογικής και παραγωγικής ενσωμάτωσης, εντατικοποίησης, εξατομίκευσης, αποθέωσης του τεχνοκρατισμού, παραγωγής εξειδικευμένης, κατακερματισμένης και πειθαρχημένης εργατικής δύναμης για όσους τα καταφέρουν, για να μην αναφέρουμε τη διαρκή οικονομική αφαίμαξη πολύ πριν την είσοδο σε αυτό. Και, φυσικά, διαρκούς προσπάθειας κράτους και κεφαλαίου να καταστείλουν τα στοιχεία αμφισβήτησης της κυριαρχίας τους που υπάρχουν ως όψεις του κοινωνικού ανταγωνισμού στον “ακαδημαϊκό χώρο”.
V
Βλέποντας μια αντίθεση “δημόσιου – ιδιωτικού” εκεί που ουσιαστικά δεν υπάρχει, (ή που υπάρχει για δευτερεύοντες λόγους, που δεν αφορούν τα προλεταριακά/εργατικά στρώματα), εξωραΐζουν και δίνουν, λοιπόν, άφεση αμαρτιών σε όλες τις αντιδραστικές πτυχές του “δημοσίου” πανεπιστημίου, βάζοντας στην άκρη ακόμα και την όποια κριτική ασκούν περιστασιακά σε αυτό.
Αδυνατώντας να δουν την συνολική στρατηγική της αναδιάρθρωσης εκπαίδευσης και αγοράς, αδυνατούν να δουν ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν έρχονται παρά ως η επόμενη φάση αυτής της στρατηγικής που συντελείται για χρόνια στα “δημόσια” πανεπιστήμια, ως ο συμπληρωματικός πόλος που θα ενισχύσει τις αντιδραστικές πτυχές της αναδιάρθρωσης του “δημόσιου” πανεπιστημίου, ώστε από κοινού να επιφέρουν τον “εξορθολογισμό” της διαδικασίας παραγωγής γνώσης και εργατικής δύναμης που απαιτούν οι καινούριες συνθήκες κρίσεων και προκλήσεων που αντιμετωπίζει το κεφάλαιο.
VI
Αυτή η συνθήκη απαιτεί προφανώς τη μείωση του “δημόσιου” πανεπιστημίου, την απόσυρση του κράτους από την χρηματοδότηση και την ενίσχυσή του, στο πλαίσιο της συνολικής αποχώρησης κράτους και κεφαλαίου από την ευθύνη και το κόστος της κοινωνικής αναπαραγωγής. Σε αυτή την φάση κρίσης και αναδιάρθωσης δεν προβλέπεται “σκάλα κοινωνικής αναβάθμισης” για τους πολλούς.
Αυτή η μείωση του “δημόσιου” πανεπιστημίου προκαλεί προφανώς την αντίδραση των συντεχνιακών κομματιών που ωφελούνται διαχρονικά από τη λειτουργία του. Από τις φοιτητικές γραφεικρατίες μέχρι, κυρίως, τα καθηγητικά διευθυντικά στρώματα, οργανικά κομμάτια των κάθε λογής δικτύων με προνόμια και εξουσίες, μεγάλες και μικρές, στους, κατά τα άλλα, “ναούς” της γνώσης.
VII
Η αριστερά έχει προνομιακό ρόλο στα στρώματα αυτά, για αυτό και πρωταγωνιστεί στην “σταυροφορία” υπεράσπισης του “δημόσιου” πανεπιστημίου, το οποίο αίφνης από αντικείμενο κριτικής γίνεται “κόρη οφθαλμού”.
Η σταυροφορία αυτή επειδή ακριβώς δεν έχει καμμιά γείωση και αναφορά στα συμφέροντα των πληβειακών στρωμάτων συγκροτείται πάνω στα αγαπημένα, παράδοξα και χιμαρικά “λαϊκο-μετωπικά” σχήματα που χωράνε τους πάντες: γραφειοκράτες, φοιτητές, εργαζόμενους, ερευνητές, καθηγητάδες και πάει λέγοντας.
VIII
Δυστυχώς, η ιστορία έχει υπάρξει αμείλικτη με αυτά τα μέτωπα και τα υλικά και ιδεολογικά τους στηρίγματα: αγώνες ετερόκλητων κοινωνικών στρωμάτων, πάνω σε ένα υπόστρωμα φενακισμένων ιδεολογικών σχημάτων και αντεστραμμένων αντιλήψεων, που βλέπουν αντιθέσεις εκεί που δεν υπάρχουν και ενότητες εκεί που δεν υφίστανται, ηττώνται διαχρονικά.
Τι μπορεί να νικήσει; Μόνο η συνειδητοποίηση της ανάγκης να ειπωθούν και να ιδωθούν τα πράγματα από την οπτική αυτών που πραγματικά μας αφορούν και που πρέπει και εμείς να τους αφορούμε: τα πληβειακά στρώματα, το προλεταριάτο, τους “πλεονάζοντες” ενός κόσμου στον οποίο ο “ρεαλισμός” είναι πια η πλήρης υποταγή στην κυριαρχία κράτους και κεφαλαίου.
IX
Η υπεράσπιση των “κατακτήσεων” είναι στην πραγματικότητα υπεράσπιση των όποιων προνομίων μπορούν να διασώσουν τα πληττόμενα μικρο-μεσοαστικά στρώματα. Αυτά αφορά, ουσιαστικά, η υπεράσπιση του “δημόσιου” πανεπιστημίου και των δήθεν κατακτήσεών του.
Αντίθετα, για εμάς, για τα πληβειακά στρώματα, είναι προαπαιτούμενο μιας αντεπίθεσης και νίκης η κατανόηση ότι η αντίσταση στα ιδιωτικά πανεπιστήμια ούτε απαιτεί ούτε προϋποθέτει καμμιά τέτοια υπεράσπιση του δήθεν δημόσιου πανεπιστημίου.
X
Τα πληβειακά στρώματα, αποδεκατισμένα από την πλήρη διάλυση του όποιου κοινωνικού συμβολαίου, στη σκιά των “εργατικών κεκτημένων” μιας εποχής της όποιας ευμάρειας, δεν έχουν πια την πολυτέλεια του ρεφορμισμού. Εδώ που έχουμε φτάσει δεν έχει νόημα να υπερασπιστούμε ό,τι έχει απομείνει από κάτι που δεν ήταν ποτέ δικό μας. Πρέπει να αγωνιστούμε και να εξεγερθούμε για την ουτοπία μας!