Οι γυρολόγοι της δυσαρέσκειας

της Άγγελας Μητροπούλου (από το metamute.org)

Το επιχείρημα “η εργατική τάξη έπρεπε να είχε ψηφίσει Μπέρνι (Σάντερς), όχι Χίλαρυ (αυτή τη νεοφιλελεύθερη μηχανή!)” είναι μια απολογία για έναν ρατσιστή, γιατί είναι μια αποκλειστικά λευκή αντίληψη για όσους εκτοπίστηκαν από τον νεοφιλελευθερισμό και μια νοσταλγία για μια παλιότερη τάξη ενός εθνικ(ιστικ)ού καπιταλισμού με κλειστά σύνορα – ισχυρίζεται η Άγγελα Μητροπούλου.

Είναι δύσκολο να μην δούμε ότι το άρθρο της Κλάιν είναι απλά ένα κάλεσμα στις χαμηλόβαθμες τάξεις της εναλλακτικής-Δεξιάς και της εναλλακτικής-Αριστεράς των Μπέρνι και Σία, που επίσης ψήφισαν υπέρ του Τραμπ, κάλεσμα που έγινε με το κόστος να κατηγορηθούν οι Μαύροι και οι Λατίνοι για το “λάθος” τους να μην υποστηρίξουν την αποκατάσταση της λευκής εξουσίας μέσα από μεθόδους λιγότερο “ακραίες” από αυτές που έχει υποσχεθεί να εφαρμόσει ο Τραμπ. Έτσι όταν τελειώνει το άρθρο με μια έκκληση “να παραμερίσουμε ό,τι μας χωρίζει”, περιμένω ότι η Κλάιν εννοεί να δώσουν τα χέρια λευκοί εθνικιστές κατά μήκος του κοινοβουλευτικού χάσματος Δεξιάς-Αριστεράς με βάση την κοινή τους ευχαρίστηση για μια υπερφουσκωμένη φαντασία σχετικά με την “παγκόσμια οικονομία” συνοδευόμενη από το συγκολλητικό τελετουργικό να πετάξουν κάτω από το λεωφορείο έγχρωμους, μετανάστες και queer. Αν δεν μπορείς να τους νικήσεις, πήγαινε μαζί τους, και ανησυχείς αργότερα για τον βαθμό του εξτρεμισμού.

Σημείωμα του μεταφραστή:  η ιδαιτερότητα και αξία του άρθρου της Μητροπούλου έγκειται στο ότι δεν περιορίζει την ανάλυση του λευκού εθνικισμού (προφανώς αναδεικνύει τον εθνικισμό ως κατεξοχήν λευκό εθνικισμό) στην ακρο-δεξιά αλλά βλέπει πώς ακριβώς απλώνεται σε ένα ευρύ πολιτικό φάσμα Δεξιάς-Αριστεράς του οποίου η “αντισυστημική” κριτική δεν είναι μια κριτική στον καπιταλισμό, τον ρατσισμό ή τις έμφυλες διακρίσεις αλλά ουσιαστικά έχει να κάνει με την αποκατάσταση της λευκής κυριαρχίας (συμπεριλβανομένων μεγάλων κομματιών της λευκής εργατικής τάξης). Είναι επίσης πολύ σημαντική η κριτική της Μητροπούλου στον μύθο ότι η ψήφος στον Τραμπ είναι γενικά ψήφος της εργατικής τάξης. Στα καθημάς αυτή η “διαταξική” συμμαχία είναι νομίζω ακριβώς η διαβόητη “αντιμνημονιακή” συμμαχία που συγκροτήθηκε την περίοδο 2010-2012. Η αδυναμία του μετώπου αυτού να νικήσει πολιτικά (νίκησε μόνο ηττώμενο μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ) απονεύρωσε την “αντιμνημονιακή” ατζέντα ως αντισυστημική ατζέντα, επαναπροσδιορίζοντας και μετατοπίζοντας την αντι-συστημικότητα αυτών των κομματιών – που κατά αναλογία με τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη, είναι ως επί το πλείστον ελληναράδες λευκοί, άντρες μικροαστοί ή δυσαρεστημένοι εργάτες – σε ακόμα πιο ακροδεξιές ατραπούς.

Η Ναόμι Κλάιν έγραψε ένα άρθρο στον Guardian που είναι πολύ ενδεικτικό ενός επιχειρήματος που διατυπώνεται από διάφορους σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες σε στιγμές σαν κι αυτήν. Το επιχείρημά της, με απλά λόγια, είναι ότι ο λευκός ρατσισμός και μισογυνισμός ήταν πραγματικά παράγοντες της εκλογής του Τραμπ, είναι πραγματικά ο “νεοφιλελευθερισμός” – η “άνοδος της τάξης του Νταβός¹” – που σφράγισε τη μοίρα της Αμερικής. Αυτό είναι λευκή εθνικιστική μυθολογία.

Να πώς ξεκινά το άρθρο της η Κλάιν, διακρίνοντας ανάμεσα σε παράγοντες και αποφασιστικούς παράγοντες.

“Θα ρίξουν το φταίξιμο στον James Comey και το FBI. Θα το ρίξουν στην καταπίεση των ψηφοφόρων και τον ρατσισμό. Θα κατηγορήσουν τον Μπέρνι για διασπαστικότητα και μισογυνισμό. Θα κατηγορήσουν τα τρίτα κόμματα και τους ανεξάρτητους υποψήφιους. Θα κατηγορήσουν τα μεγάλα ΜΜΕ γιατί του έδωσαν βήμα, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ότι έπαιξαν τον ρόλο του “ενισχυτή”, και το WikiLeaks για την δημόσια έκθεση του πλυντηρίου”.

Όπως θα το έθετε η Κλάιν, “η δύναμη με την μεγαλύτερη ευθύνη για τη δημιουργία του εφιάλτη” μιας προεδρίας του Τραμπ ήταν η απόφαση του συνεδρίου των Δημοκρατικών να υποστηρίξει την υποψηφιότητα της Χίλαρυ Κλίντον, την οποία περιγράφει ως την “ενσάρκωση” της νεοφιλελεύθερης “μηχανής”, απέναντι στον “εξτρεμισμό τύπου Τραμπ” για τον οποίο η Κλίντον δεν “ήταν αρκετή”. Και προσθέτει: “αν είναι να μάθουμε κάτι, μπορούμε παρακαλώ να μάθουμε από αυτό το λάθος;”

Δεν ξέρω αν ο “εξτρεμισμός τύπου Τραμπ” είναι ένας ευφημισμός για τον “φασισμό”. Ας προσποιηθούμε, για μια στιγμή, ότι είναι. Τότε, το επιχείρημα της Κλάιν, σε συντομία, είναι ότι μια γυναίκα-μηχανή που ενσαρκώνει τον νεοφιλελευθερισμό δεν είναι αντάξια να αντιμετωπίσει τον φασισμό, αλλά ο Σάντερς θα μπορούσε, αρκεί (όπως αναγκάζεται να παραδεχτεί η ίδια η Κλάιν) να μην είχε αποτύχει “να συνδεθεί με τους πιο ηλικιωμένους μαύρους και λατινοαμερικάνους ψηφοφόρους που είναι οι περισσότερο κακοποιημένοι δημογραφικά από το σημερινό οικονομικό μας μοντέλο”.

Κι εκεί ακριβώς είναι που εκτροχιάζεται ο ισχυρισμός ότι “είναι ο νεοφιλελευθερισμός”. Όπως το βλέπει η Κλάιν, οι μαύροι και οι λατινοαμερικάνοι είναι που θα πρέπει να κατηγορηθούν για την προεδρία του Τραμπ. Όχι επειδή ψήφισαν εναντίον του Τραμπ. Που είναι απολύτως δεδομένο ότι το έκαναν, αν και γι’ αυτό δεν παίρνουν κανένα εύσημο από την Κλάιν. Αλλά μάλλον επειδή ψήφισαν υπέρ της Κλίντον και όχι υπέρ του Σάντερς.

Ωραία, ας μην κατηγορήσουμε τον ρατσισμό και τον μισογυνισμό για την εκλογή Τραμπ. Σίγουρα όχι εκείνους τους λευκούς τους οποίους αναφέρει, πολλοί από τους οποίους ψήφισαν πραγματικά και υποστήριξαν ενεργά τον Τραμπ, και για τους οποίους ακόμα και η παρουσία της Κου Κλουξ Κλαν (ΚΚΚ) δεν ήταν επαρκώς απωθητική. Ας μην κατηγορήσουμε το Wikileaks και τον Assange που κρύβεται από κατηγορίες για βιασμό, που χρόνια πριν την υποψηφιότητα Τραμπ κατηύθυνε την προτίμηση ψήφου προς τους Νεο-ναζί στις ομοσπονδιακές εκλογές στην Αυστραλία και που για κάποιον ανεξήγητο λόγο έβαλε σαν στόχο μόνο την Κλίντον από την στιγμή που βγήκαν στον αέρα οι κασέτες του Τραμπ. Ας κατηγορήσουμε, αντίθετα, αυτούς που ψήφισαν εναντίον του Τραμπ και που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος του “σημερινού οικονομικού μας μοντέλου” αλλά επίσης, για κάποιον λόγο που διαφεύγει της Κλάιν, δεν “συνδέθηκαν” με τον Σάντερς. Εδώ έχουμε την οργή της Κλάιν προς τους Μαύρους και Μελαμψούς που δεν μοιράζονται τις δικές της λευκές, οικείες συμπάθειες. Αυτό είναι όλο κι όλο που συμβαίνει εδώ. Φτωχέ παππού Μπέρνι. Σίγουρα δεν είναι μια ανάλυση ούτε του καπιταλισμού ούτε της οικονομίας ούτε κάποιου άλλου πράγματος, πόσο δε μάλλον των αμερικανικών εκλογών.

Να μια ιδέα: αν μια ομάδα ανθρώπων υποφέρει το μεγαλύτερο βάρος κάποιου πράγματος, τότε ίσως ξέρουν γι’ αυτό που εσύ, Κλάιν, δεν ξέρεις. Το ότι η Κλάιν δεν κάνει ποτέ μια επαρκή παύση για να ρωτήσει γιατί οι Μαύροι και Μελαμψοί δεν “συνδέθηκαν” με τον Σάντερς δεν μας εκπλήσσει πραγματικά. Αλλά πρόκειται για αλλαζονεία που προσεγγίζει τα όρια του ξεκάθαρου ρατσισμού. Θα σήμαινε, ανάμεσα σε άλλα, ότι πρέπει να παραδεχτεί ότι η σοσιαλδημοκρατία ήταν πάντα μια μορφή λευκού προστατευτισμού, ιδιαίτερα στις αποικίες εποίκων όπως στις ΗΠΑ, και ότι η χρήση όρων όπως ο “νεοφιλελευθερισμός” έχει να κάνει με τον θρήνο της απώλειας της προστασίας για τους λευκούς. Θα σήμαινε, με άλλο λόγια, ότι θα έπρεπε να παραδεχτεί πως οι Μαύροι και οι Λατίνοι δεν κάνουν και πολύ λάθος αλλά μάλλον είναι εύλογο να μην “συνδέονται” με την αλά Σάντερς νοσταλγία της λευκής Αμερικής. Η άποψη του Σάντερς ότι τα “ανοιχτά σύνορα” και η μετανάστευση είναι μια συνωμοσία των αδερφών Koch² είναι κοινό μυστικό, συνεπώς δεν αποτελεί μυστικό γιατί οι μετανάστες θα ήταν δυσαρεστημένοι από κάποιον που πίστευε κάτι τέτοιο, όπως ακριβώς ήταν και με τον Τραμπ.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν είμαι βέβαιη ποιο κομμάτι του άρθρου είναι το χειρότερο. Ο τρόπος που η Κλάιν δίνει αξιοπιστία στην φαντασία του λευκού (αρσενικού) πόνου; Ο τρόπος που προσπαθεί να δώσει αξιοπιστία σε αυτή τη φαντασία λεηλατώντας και διαγράφοντας ταυτόχρονα τις εμπειρίες των Μαύρων και Μελαμψών γυναικών, που όντως σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος της οικονομικής κρίσης σε κατασχέσεις και δάνεια αλλά, την ίδια στιγμή, εκμεταλλεύθηκαν όσο μπορούσαν τα όποια δάνεια μπορούσαν να πάρουν για να αποκτήσουν ένα σπίτι ή να έχουν μια κολλεγιακή εκπαίδευση για πρώτη φορά σε τόσες γενιές – μόνο και μόνο για να κατηγορηθούν, στη συνέχεια, από τους νεοσυντηρητικούς οικονομολόγους ότι προκάλεσαν την οικονομική κρίση και ότι, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, μετατράπηκαν, έκτοτε, σε ένα συνώνυμο-φάντασμα του “νεοφιλελευθερισμού” για τους λευκούς όπου γης. Είναι ο τρόπος με τον οποίο το πρώτο και μοναδικό ένστικτο της Κλάιν είναι να επαναλάβει τη δυσφήμιση μιας γυναίκας ως μηχανής αντί, δεν ξέρω, να μην αναπαράγει έμφυλες νόρμες, ακόμα και σε σχέση με γυναίκες των οποίων την πολιτική μπορεί να μισείς; Είναι ο τρόπος που η Κλάιν εξηγεί την ιστορία του καπιταλισμού και της οικονομίας σαν μια συνωμοτική συνάντηση τραπεζιτών στα ελβετικά βουνά – παρεμπιπτόντως με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η εναλλακτική-δεξιά το κάνει; Ο τρόπος που επιμένει να διαχωρίζει τον ρατσισμό από τον μισογυνισμό και αυτά τα δύο από τον καπιταλισμό ή την οικονομία; Δεν είναι αυτή η πρώτη φορά που ισχυρίζομαι ότι ο “νεοφιλελευθερισμός” είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από τους κληρικαλιστές φασίστες, τους συντηρητικούς και τους σοσιαλδημοκράτες εξίσου για να πει ότι ο “καπιταλισμός είναι κακός όταν ή επειδή καταστρέφει την φυσική τάξη και τις παραδοσιακές οικογένειες, που θα έπρεπε να αποκατασταθούν μέσα από ρυθμίσεις του Κράτους”. Αλλά είναι πρώτη φορά που βλέπω να χρησιμοποιείται αυτός ο όρος τόσο εμφανώς σαν ένας τρόπος να αποφύγουμε να μιλήσουμε για τον ρατσισμό και τον μισογυνισμό.

Αν και δεν εκπλήσσομαι να βλέπω ότι συνοδεύεται από μια αναφορά στους “απόφοιτους του Occupy που ανέβηκαν στο σουπερνόβα της εκστρατείας του Μπέρνι”. Το Occupy δεν είναι το μοναδικό ούτε το πιο πρόσφατο κίνημα και αγώνας τριγύρω, αλλά σε αντίθεση με τα πιο πρόσφατα κινήματα “Black Lives Matter”, “NoDAPL” και την απεργία στις φυλακές, είναι το τελευταίο μεγάλο κίνημα στις ΗΠΑ στο οποίο οι λευκοί ήταν τόσο στο μέτωπο όσο και στο κέντρο, και γι’ αυτό ακριβώς διακόπηκε, εξαιτίας αυτού του ορίου.

Είναι δύσκολο να μην δούμε ότι το άρθρο της Κλάιν είναι απλά ένα κάλεσμα στις χαμηλόβαθμες τάξεις της εναλλακτικής-Δεξιάς και της εναλλακτικής-Αριστεράς των Μπέρνι και Σία, που επίσης ψήφισαν υπέρ του Τραμπ, κάλεσμα που έγινε με το κόστος να κατηγορηθούν οι Μαύροι και οι Λατίνοι για το “λάθος” τους να μην υποστηρίξουν την αποκατάσταση της λευκής εξουσίας μέσα από μεθόδους λιγότερο “ακραίες” από αυτές που έχει υποσχεθεί να εφαρμόσει ο Τραμπ. Έτσι όταν τελειώνει το άρθρο με μια έκκληση “να παραμερίσουμε ό,τι μας χωρίζει”, καταλαβαίνω ότι η Κλάιν εννοεί να δώσουν τα χέρια λευκοί εθνικιστές κατά μήκος του κοινοβουλευτικού χάσματος Δεξιάς-Αριστεράς με βάση την κοινή τους ευχαρίστηση για μια υπερφουσκωμένη φαντασία σχετικά με την “παγκόσμια οικονομία”, συνοδευόμενης από το συγκολλητικό τελετουργικό να πετάξουν κάτω από το λεωφορείο έγχρωμους, μετανάστες και queer. Αν δεν μπορείς να τους νικήσεις, πήγαινε μαζί τους, και άσε να ανησυχήσεις αργότερα για τον βαθμό του εξτρεμισμού.

Το πρόβλημα με αυτές τις εκκλήσεις στον εθνικισμό είναι ότι κατευθύνουν μια οικεία λευκή συμπάθεια χωρίς σκέψη ή άσκηση κριτικής, αδιαφορώντας να στοχαστούν σοβαρά πάνω στο τι συνέβη και τι δεν συνέβη και σε τι πρέπει να αλλάξει. Ας το θέσουμε σε μια προοπτική. Η Κλίντον κέρδισε την λαϊκή ψήφο με σχεδόν 200.000 ψήφους. Η κληρονομιά του κολλεγίου των εκλεκτόρων, απόρροια του βάρους της περιόδου μετά την κατάργηση της δουλείας που εξάλλειψε την αρχή ένα άτομο-μία ψήφος, μετέτρεψε την νίκη της Κλίντον σε νίκη του Τραμπ. Επιχειρήματα που εκλαμβάνουν τη “δημοκρατία” σαν έναν ενάρετο κανόνα, τείνουν πάντα να ξεχνούν ότι για τον ρατσιστή όλα τα προβλήματα της δημοκρατίας θα λυθούν μετατοπίζοντας το σύνορο – και αυτό ήταν πάντα μια έντονη σύγκρουση από τότε που η οικονομία επεκτάθηκε πέρα από τους λευκούς άντρες ιδιοκτήτες. Τα ποσοστά φυλάκισης των Μαύρων και Μελαμψών, συνοδευόμενα από την στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων των φυλακισμένων και τη διάλυση του Νόμου για το Δικαίωμα Ψήφου και οι τακτικές καταπίεσης των ψηφοφόρων σε κάποιες πολιτείες που διέγραψαν έναν εκτιμώμενο αριθμό 300.000 ψηφοφόρων, όλα αυτά συνέβαλαν στην εκλογή του Τραμπ. Συνολικά, ένας αριθμός περίπου 7 εκατομμυρίων ψήφων εξαφανίστηκαν. Αυτός είναι ο ρατσισμός κωδικοποιημένος στις εκλογικές διαδικασίες που θα είναι πολύ δυσκολότερο να αλλάξουν από τη στιγμή που οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Τραμπ και Πενς θα παρακωλύουν το Ανώτατο Δικαστήριο και τις αποφάσεις του για την επόμενη δεκαετία περίπου. Αυτά δεν είναι χωρίς σημασία. Η αγνόησή του σημαίνει να είναι κανείς αναγκασμένος να απευθύνεται σε ανθρώπους που επενδύουν στη λευκότητα και τον ρατσισμό και τον μισογυνισμό εκτός και αν αυτές οι επενδύσεις αμφισβητούνται ή η δημογραφική σύνθεση τις καθιστά περιττές.

Όμως αυτή τη στιγμή ακριβώς, θα πρέπει να είναι ευρέως ξεκάθαρο ότι μια πλειοψηφία λευκών υπερψήφισαν τον Τραμπ σε όλες τις βαθμίδες εισοδήματος. Αυτό δεν είχε να κάνει με την οργή της εργατικής τάξης, λες και μόνο οι λευκοί είναι η εργατική τάξη – και είναι παραπάνω από προσβλητικό να υπονοείται το αντίθετο. Ακούγοντας αυτούς που θα συγχωρούσαν όσους ψήφισαν Τραμπ, μόνο οι λευκοί κωδικοποιούνται ως εργατική τάξη ή φτωχοί· αντίθετα οι Μαύροι και οι Μελαμψοί δεν είναι ποτέ εργατική τάξη και με το ζόρι φτωχοί. Πρέπει λοιπόν να είμαστε ξεκάθαροι: η εκλογή του Τραμπ είχε να κάνει με τους λευκούς που ψήφισαν για να αποκαταστήσουν την εξουσία και της αξία της λευκότητας. Το να αποκαλεί κανείς ένα “λάθος” το ότι οι Μαύροι και οι Μελαμψοί – πραγματικά σχεδόν κάθε μαύρη γυναίκα ψήφισε – δεν εξασφάλισαν ότι αυτός ήταν ένας διαγωνισμός ανάμεσα σε δυο λευκούς άντρες είναι ποταπό.

Αυτοί που στέκονται σταθερά και ψήφισαν εναντίον του Τραμπ, που βγήκαν στους δρόμους, που έχουν αρνηθεί την νομιμοποίηση της εκλογής του, που έχουν δεσμευτεί στην υπεράσπιση των πιο ευάλλωτων απέναντι σε επιθέσεις, παρενοχλήσεις και απελάσεις, που οικοδομούν και συντηρούν υποδομές φροντίδας και υποστήριξης, που μπλοκάρουν τους Ρεπουμπλικάνους σε κάθε στροφή, και έχουν δύσκολες συζητήσεις σχετικά με το πώς θα αμφισβητήσουν την λευκή αυθεντία και τον ρεβανσισμό, αυτοί έχουν τον σεβασμό μου. Η Κλάιν δεν τον έχει.

ΥΓ>  Η φωτογραφία είναι από ταραχές εναντίον του Τραμπ στο Όκλαντ, στις 10 Νοεμβρίου του 2016.