Σύνορα: το παγκόσμιο σύστημα κάστας

των CrimethInc¹

Έχουμε δουλέψει με μερικούς από τους αγαπημένους καλλιτέχνες για να δημιουργήσουμε μια καινούρια ολόχρωμη αφίσα στην ίδια σειρά με το κλασσικό σχέδιο: “Capitalism Is a Pyramid Scheme”. Η αφίσα “Borders: The Global Caste System” απεικονίζει όλα τα διαφορετικά στοιχεία που συγκροτούν τα σύνορα, από την απόσπαση των φυσικών πόρων από τη μια πλευρά τους, στις μισθολογικές ανισότητες από την άλλη – αλλά και όλη τη βαναυσότητα και την αδικία στο ενδιάμεσο. Σαν οπτικό αφήγημα, η αφίσα απεικονίζει τους λόγους που οι άνθρωποι μεταναστεύουν, τις δυνάμεις που μαίνονται εναντίον τους και αυτούς που επωφελούνται από αυτή την κατάσταση πραγμάτων.

Όπως η αφίσα με την πυραμίδα, που συνόδευε το προηγούμενο βιβλίο μας, Work, κι αυτή η αφίσα λειτουργεί ως συνοδός για το καινούριο μας βιβλίο No Wall They Can Build: A Guide to Borders & Migration Across North America. Η αφίσα επεξηγεί τις ιδέες που προβάλλονται σ’ αυτό το βιβλίο, παρουσιάζοντάς τες σε μια μορφή που μπορεί να εμφανιστεί στους τοίχους της πόλης σας για να κεντρίσει τη συζήτηση και να εκφράσει την αλληλεγγύη με όλους όσους υφίστανται τα σύνορα.

Η αφίσα έχει διάσταση 14 x 23 ίντσες, είναι ολόχρωμη και διπλής όψης, τυπωμένη σε λευκό χαρτί βιβλίου. Είναι εξίσου βολική για να κρεμαστεί σε μια τάξη ή/και να αφισοκολληθεί² στο κέντρο της πόλης.

Το σύνορο δεν είναι απλά ένα τείχος ή μια γραμμή στον χάρτη. Είναι μια δομή εξουσίας, ένα σύστημα ελέγχου. Το σύνορο είναι παντού όπου οι άνθρωποι ζουν με τον φόβο της απέλασης, οπουδήποτε αρνούνται στους μετανάστες την απόδοση πολιτικών δικαιωμάτων, οπουδήποτε ανθρώπινα όντα διαχωρίζονται σε αποκλεισμένα και ενταγμένα.

Τα σύνορα διαιρούν ολόκληρο τον κόσμο σε περίφραχτες κοινότητες και φυλακές, την μια μέσα στην άλλη σε ομόκεντρους κύκλους προνομίων και ελέγχου. Στη μια άκρη του συνεχούς, υπάρχουν δισεκατομμυριούχοι, που μπορούν να πετάξουν οπουδήποτε με τα ιδιωτικά τους τζετ· στο άλλο άκρο, έγκλειστοι φυλακών σε απομόνωση. Όσο υπάρχει ένα σύνορο ανάμεσα σε σας και σ’ αυτούς σε δεινότερη θέση, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι θα υπάρχει επίσης ένα σύνορο πάνω από σας, που σας κρατά μακριά απ’ αυτά που χρειάζεστε. Και ποιοι θα ρήξουν, μαζί σας, αυτό το δεύτερο σύνορο, αν όχι οι άνθρωποι που διαχωρίζονται από σας με το πρώτο;

Αψηφώντας το παγκόσμιο απαρτχάιντ

Όσο κι αν μιλάτε για ελευθερία – ζούμε σ’ έναν κόσμο με τείχη. Υπήρχαν και παλιότερα άλλα τείχη, που θα μπορούσαν να συγκριθούν μ’ αυτά – το τείχος του Αδριανού, το Σινικό Τείχος, το τείχος του Βερολίνου. Τώρα τα τείχη είναι παντού. Τα τείχη των παλιών καιρών έχουν γίνει ιός, διαπερνώντας κάθε επίπεδο της κοινωνίας. Η Wall Street, που έχει πάρει την ονομασία της από έναν φράχτη χτισμένο από Αφρικανούς σκλάβους για να προστατεύει τους Ευρωπαίους αποικιοκράτες, είναι παράδειγμα αυτού του μετασχηματισμού: το ζήτημα δεν είναι πλέον να κρατηθούν έξω οι αυτόχθονες αλλά μια οικονομία της αγοράς, που επιβάλλει διαιρέσεις σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Αυτές οι διαιρέσεις παίρνουν πολλές μορφές. Υπάρχουν φυσικά σύνορα – τα τείχη των κέντρων κράτησης, οι φράχτες από τσιμέντο και συρματόπλεγμα, οι περίμετροι που περικλείουν ιδιωτικές πανεπιστημιουπόλεις και περιφραγμένες κοινότητες. Υπάρχουν σύνορα που ελέγχουν την ροή της πληροφορίας: διαβαθμίσεις ασφαλείας πρόσβασης, απόρρητες βάσεις δεδομένων, τείχη προστασίας στο διαδίκτυο που αποκλείουν ολόκληρες χώρες. Αυτά είναι κοινωνικά σύνορα – τα προνόμια της υπηκοότητας – της ιδιότητας του πολίτη, τα φράγματα του ρατσισμού, όλοι οι τρόποι με τους οποίους το χρήμα ρυθμίζει τι μπορεί, και τι δεν μπορεί, να κάνει οποιοδήποτε άτομο.

Όλες αυτές οι διαιρέσεις βασίζονται στην ασταμάτητη βία. Για κάποιους αυτό σημαίνει φυλάκιση, απέλαση, βασανιστήρια, απομόνωση, επιθετικές αφυπνίσεις, κρατικές εντολές δολοφονίας. Για άλλους σημαίνει αστυνομικές περιπολίες, σημεία ελέγχου, διακοπές της κυκλοφορίας, ελέγχους εξακρίβωσης, παρενοχλήσεις στους δρόμους, επιτήρηση, γραφειοκρατία, προπαγάνδα.

Τα σύνορα δεν χωρίζουν μόνο χώρες: υπάρχουν οπουδήποτε οι μετανάστες ζουν με τον φόβο των επιδρομών, οπουδήποτε οι άνθρωποι αναγκάζονται να δεχτούν χαμηλότερους μισθούς επειδή δεν έχουν “χαρτιά”. Ο κόσμος δεν διαιρείται μόνο οριζόντια, σε διαφορετικές ζώνες δικαιοδοσίας – διαιρείται κοινωνικά σε διαφορετικές ζώνες προνομίων, πρόσβασης. Τα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού είναι μέρος της ίδιας δομής όπως και ο αλυσόδετος φράχτης που κρατά τους άστεγους έξω από έναν χώρο στάθμευσης, και το ταμπελάκι της τιμής που εμποδίζει τους μεροκαματιάρηδες να αγοράζουν την “οργανική” εκδοχή των λαχανικών στα μανάβικα, έστω κι αν είναι αυτοί οι ίδιοι που τα μάζεψαν.

Ο σκοπός των συνόρων δεν είναι η ρύθμιση της μετανάστευσης. Είναι ο έλεγχος των κοινοτήτων κι από τις δύο πλευρές του τείχους. Το καθεστώς των συνόρων δίνει τη δυνατότητα στις αρχές να ρίχνουν τους μισθούς, να καταστέλουν τη δυσαρέσκεια και να διοχετεύουν την αγανάκτηση προς αυτούς που έχουν τη λιγότερη εξουσία μέσα στην κοινωνία και όχι σ’ αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη.

Μας λένε ότι τα σύνορα μας προστατεύουν από τους ξένους. Αλλά, πρώτα απ’ όλα, πώς έχουν γίνει αυτοί ξένοι; Όλοι είμαστε συνδεδεμένοι σε μια ενιαία παγκόσμια οικονομία, στην οποία πρώτες ύλες εξορύσσονται από μια χώρα και στέλνονται σε άλλες, στην οποία τα κέρδη που βγαίνουν σε μια χώρα αποθησαυρίζονται σε μιαν άλλη. Αυτό δεν είναι καινούριο – συμβαίνει από την εποχή του αποικισμού της Αμερικής.

Οπότε ποιος είναι ο εισβολέας; Οι πολυεθνικές, που πλιατσικολογούν τον Νότο, ή οι μετανάστες που οδεύουν προς τα βόρεια, ακολουθώντας τους πόρους και τις ευκαιρίες που έχουν αποσπαστεί από αυτούς; Αν υπάρχουν κάποιοι, που έχουν το δικαίωμα να διασχίσουν αυτές τις χώρες, δεν είναι οι απόγονοι των ανθρώπων που ζούσαν εκεί, πριν από την εγκατάσταση των Ευρωπαίων;

Σήμερα υπάρχουν 11 εκατομμύρια άνθρωποι “χωρίς χαρτιά” στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι πολύ βασικοί στη λειτουργία της οικονομίας· χωρίς τη φτηνή τους εργασία, η γεωργία και οι κατασκευές θα έσβηναν. Πολλοί από αυτούς ζουν στις ΗΠΑ για πολλά χρόνια, ακόμα και δεκαετίες. Από όσους διασχίζουν το Μεξικό χωρίς χαρτιά, περισσότεροι από τους μισούς είναι απελαθέντες που προσπαθούν να γυρίσουν στις οικογένειές τους στις ΗΠΑ.

Τα σύνορα δεν έχουν σκοπό να κρατήσουν “έξω” τους ανθρώπους χωρίς χαρτιά. Ο σκοπός είναι να διασφαλιστεί ότι η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες χωρίς χαρτιά είναι κάτι επικίνδυνο, τραυματικό και κοστοβόρο – αλλά εφικτό. Ο σκοπός των απελάσεων δεν είναι η εκκένωση των ΗΠΑ από τους ανθρώπους χωρίς χαρτιά. Είναι να τρομοκρατήσουν αυτούς που ζουν στις ΗΠΑ με την απειλή της απέλασης. Σε τελική ανάλυση, αυτό χρησιμεύει στη διατήρηση ενός συστήματος κάστας, εκβιάζοντας έναν πληθυσμό που βρίσκεται σε καθεστώς ομηρίας.

Όσο ένα μαζικό τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ ζει υπό διαρκή κίνδυνο και χωρίς οποιαδήποτε δικαιώματα, οι εργοδότες έχουν πρόσβαση σε μια τεράστια “δεξαμενή” διαθέσιμης εργασίας που είναι εύκολα εκμεταλλεύσιμη. Όμως, αυτό κατεβάζει τους μισθούς και για τους εργάτες με αμερικάνικη υπηκοότητα. Δεν είναι οι μετανάστες χωρίς χαρτιά που “τους κλέβουν τις δουλειές” – είναι τα ίδια τα σύνορα.

Το να κατηγορούνται οι μετανάστες ότι κλέβουν δουλειές από τους πολίτες των ΗΠΑ σημαίνει να κατηγορούνται τα θύματα. Αν είχαν αποδοθεί σε όλους τα ίδια δικαιώματα, αν τα εθνικά σύνορα δεν δημιουργούσαν τεχνητά φτωχοποιημένους πληθυσμούς σε χώρες που έχουν απογυμνωθεί από τους φυσικούς τους πόρους και χρησιμοποιούνται ως χωματερές, η εργασία των μεταναστών δεν θα υπονόμευε τις εργασιακές ευκαιρίες για κανέναν. Αν οι εργάτες “χωρίς χαρτιά” δεν αντιμετώπιζαν όλους αυτούς τους κινδύνους και τις πιέσεις, θα μπορούσαν να πάρουν την ίδια τιμή για την εργασία τους όπως οποιοσδήποτε άλλος. Οι εργάτες “χωρίς χαρτιά” έχουν επανειλημμένα δείξει το κουράγιό τους στους αγώνες για υψηλότερους μισθούς, παρά το ότι έχουν να υπερβούν εμπόδια που άλλοι εργάτες δεν έχουν να αντιμετωπίσουν. Όμως, τα σύνορα, και οι αρχές επιβολής σχετικά με τη μετανάστευση, οδηγούν προς τα κάτω τους μισθούς σε όλο το φάσμα. Αυτή είναι η ουσία.

Απελαύνοντας ανθρώπους που ζουν στις ΗΠΑ για δεκαετίες, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρησιμοποιεί το Μεξικό ως ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, για να αποκρύψει την ανεργία και άλλα προβλήματα. Η απελπισία και τα όπλα που παράγονται στις ΗΠΑ επανεμφανίζονται στο Μεξικό σε μια βάρβαρη παράνομη οικονομία, καθοδηγούμενη από την δίψα των καταναλωτών στις ΗΠΑ για ναρκωτικά. Αυτός είναι ένας τρόπος εξαγωγής της βίας που είναι ουσιώδης στην διατήρηση τόσο τρομερών ανισοτήτων ισχύος. Και καθώς έχει γίνει πιο δύσκολο και, συνεπώς, πιο ακριβό να μπει κανείς στις ΗΠΑ χωρίς έγγραφα, τα καρτέλ έχουν “πνιγεί” στη δουλειά, δημιουργώντας έναν βρόγχο ανάδρασης της βίας, που οι αρχές των ΗΠΑ χρησιμοποιούν για να δικαιολογούν την λήψη ακόμα σκληρότερων μέτρων.

Ο κύκλος επαναλαμβάνεται και εντείνεται.

Τα σύνορα στέλνουν φυσικούς πόρους και κέρδη προς την μία πλευρά και ανθρώπινα πλάσματα προς την άλλη. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι πλούσιοι συσσωρεύουν τεράστιες ποσότητες πλούτου: όχι απλά συσσωρεύοντας πόρους σε έναν τόπο αλλά και αποκλείοντας τους ανθρώπους από αυτούς. Αυτός είναι ο σκοπός όλων των τειχών. Αν ένας φυλακισμένος είναι ένα πρόσωπο που περιορίζεται από τοίχους, εμείς τι είμαστε; Οι φυλακές δεν εγκλείουν μόνο όσους είναι μέσα σ’ αυτές. Όταν τα σύνορα είναι παντού, όλοι μετασχηματίζονται σε φυλακισμένους ή δεσμοφύλακες. Είναι εύκολο να δωροδοκηθείς από τα πλεονεκτήματα της υπηκοότητας: να μπορείς να ταξιδεύεις πιο ελεύθερα, να μπορείς να συμμετέχεις νόμιμα στην αγορά εργασίας, να μπορείς να έχεις πρόσβαση σε οτιδήποτε έχει απομείνει από την κυβερνητική βοήθεια, να μπορείς να αναγνωρίζεσαι ως ένα μέλος της κοινωνίας. Όμως, αυτά τα προνόμια έρχονται με ένα τεράστιο κόστος γιατί τα έγγραφα που κρατά κανείς έχουν αξία μόνο επειδή κάποιοι άλλοι δεν τα έχουν. Η αξία τους βασίζεται στην τεχνητή σπάνη τους. Όσο υπάρχει ένα σύνορο ανάμεσα σε σένα και άλλους, λιγότερο τυχερούς από σένα, μπορείς να είσαι σίγουρος ότι θα υπάρχουν επίσης σύνορα πάνω από σένα, που σε κρατάνε μακριά από πράγματα που έχεις ανάγκη. Κάποιοι άνθρωποι απελαύνονται, άλλοι ξεσπιτώνονται, όμως οι θεμελιώδεις μηχανισμοί είναι οι ίδιοι. Ποιοι θα σε βοηθήσουν να γκρεμίσεις τα σύνορα, που είναι πάνω από σένα, αν όχι οι άνθρωποι που διαχωρίζονται από σένα από το “κάτω” σύνορο; Τα σύνορα είναι απλά κοινωνικές κατασκευές – είναι φανταστικά πλαίσια που επιβάλλονται στον πραγματικό κόσμο. Δεν υπάρχει τίποτα απαραίτητο ή αναπόφευκτο σ’ αυτά. Αν δεν υπήρχε η βία αυτών που πιστεύουν σ’ αυτά, θα σταματούσαν να υπάρχουν. Η διάσχιση των συνόρων χωρίς χαρτιά είναι ένας τρόπος αντίστασης. Το ίδιο είναι και το να γνωρίζεις ανθρώπους που υφίστανται τις συνέπειες των συνόρων με τρόπους που δεν τις υφίστασαι εσύ, να αρχίσεις να κατανοείς και να μοιράζεσαι τους αγώνες τους. Μαζί μπορούμε να κάνουμε τα σύνορα ανίσχυρα – ένα βήμα προς τη δημιουργία ενός κόσμου στον οποίον όλοι θα είναι ελεύθεροι να ταξιδεύουν οπουδήποτε επιθυμούν, να χρησιμοποιούν τη δημιουργική τους ενέργεια με οποιονδήποτε τρόπο θεωρούν ότι ταιριάζει, να εκπληρώνουν τις δυνατότητές τους με τους δικούς τους όρους.

Για να μάθετε περισσότερα, παραγγείλετε ή κατεβάστε το βιβλίο No Wall They Can Build: A Guide to Borders and Migration across North America, μαζί με άλλο πλούσιο υλικό, από τον ιστότοπο crimethinc.com.

Για να εμπλακείτε σε αλληλέγγυες δράσεις, σκεφτείτε να γίνετε εθελοντές σε κάποια ομάδα όπως η No More Deaths.

Προσάρτημα³

No Wall They Can Build: A Guide to Borders & Migration Across North America (Δεν υπάρχουν τείχη που μπορούν να χτίσουν: ένας οδηγός για τα Σύνορα και τη Μετανάστευση κατά μήκος της Βόρειας Αμερικής)

Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι ρισκάρουν τις ζωές τους για να διασχίσουν την έρημο ανάμεσα στο Μεξικό και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Γιατί διασχίζουν τα σύνορα τόσοι πολλοί άνθρωποι χωρίς “χαρτιά”; Πώς ταξιδεύουν; Και ποιών τα συμφέροντα εξυπηρετούν, πραγματικά, τα σύνορα;

Με μια καθηλωτική, σε πρώτο πρόσωπο, αφήγηση, το βιβλίο No Wall They Can Build προσφέρει μια κοντινή ματιά στα σύνορα που ελέγχουν την μετακίνηση στη Βόρεια Αμερική. Αντλώντας από μια δεκαετία δουλειάς αλληλεγγύης στην έρημο ανάμεσα στο Μεξικό και την Αριζόνα, αυτό το βιβλίο αποκαλύπτει τους στόχους και το κόστος της συνοριακής πολιτικής των ΗΠΑ, και τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει.

Σαν συνοδευτική του βιβλίου No Wall They Can Build, έχουμε ετοιμάσει μια αφίσα: “Borders: The Global Caste System”, που απεικονίζει όλα τα διαφορετικά στοιχεία που συγκροτούν τα σύνορα – από την απόσπαση των φυσικών πόρων από τη μια πλευρά τους, στις μισθολογικές ανισότητες από την άλλη. Ακολουθώντας το μοντέλο της κλασσικής μας αφίσας Ο Καπιταλισμός είναι μια Πυραμίδα, που συνόδευε το προηγούμενο βιβλίο μας Work, αυτή η αφίσα φωτίζει τις ιδέες που προβάλλονται στο βιβλίο, παρουσιάζοντάς τες με μια μορφή που μπορεί να εμφανιστεί στους τοίχους της πόλης σας ώστε να κεντρίσει τη συζήτηση και να δείξει την αλληλεγγύη με όλους όσους πλήττονται από τα σύνορα.

Το βιβλίο και η αφίσα συμπληρώνονται με αυτοκόλλητα διαστάσεων 3”x5”, με το σύνθημα “immigrants welcome” που είναι επίσης διαθέσιμα και σε ποσότητες. Τόσο η αφίσα όσο και το αυτοκόλλητο συμπεριλαμβάνονται σε κάθε βιβλίο που παραγγέλνετε!