Για τον πληθωρισμό και την πάλη της εργατικής τάξης

AngryWorkers¹

Μια συνεισφορά από την συνάντηση στο Μπρίστολ για την κρίση του κόστους ζωής, Ιούνιος 2022

το κείμενο σε pdf

Το Σάββατο στις 18 Ιουνίου, υπάρχει μια πανεθνική διαδήλωση του TUC² στο Λονδίνο, και στο πλαίσιο της προετοιμασίας της προσκληθήκαμε να συμμετάσχουμε σε ένα πάνελ από την Λαϊκή Συνέλευση με το όνομα “Μισθοί Πάνω, Λογαριασμοί Κάτω, Κάτω οι Τόρις”³. Μαζί μας ήταν άλλα έξι άτομα από την RMT⁴, την Bristol Co-operative Alliance and the Tribune, το Bristol Trades Council και την NEU⁵, την TUC και την CS, τους συμβούλους των Πρασίνων και των Εργατικών για το Ashley Ward, και τον γραμματέα της Unite South West, που προήδρευσε στη συνάντηση.

Ακολουθεί η μεταγραφή της τοποθέτησης ενός συντρόφου από τους AngryWorkers σχετικά με την παρούσα κρίση, και ακολουθεί μια αναφορά από έναν άλλο σύντροφο για την συνάντηση γενικά.

***

Δουλεύω σαν οικονόμος στο νοσοκομείο Southmead και είμαι αντιπρόσωπος της GMB⁶ εκεί. Προηγουμένως δούλεψα αρκετά χρόνια σε αποθήκες και εργοστάσια τροφίμων. Μπορώ να δω καθημερινά πώς οι άνθρωποι που βγάζουν περίπου τον κατώτατο μισθό πασχίζουν περισσότερο σήμερα για να τα βγάλουν πέρα.

Πιστεύω ότι είμαστε σε μια κρίση με περισσότερες από μια αιτίες. Ναι, είναι κρίση του κόστους ζωής. Συμπίπτει επίσης με μια μακροχρόνη κρίση οργάνωσης και μαχητικότητας της εργατικής τάξης (για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι εργάτες/τριες του ΕΣΥ δεν μπορούν καν να επιβάλλουν μια πραγματική αύξηση στους μισθούς, παρ’ όλη την υποστήριξη του κόσμου και παρά το γεγονός ότι “ξεπατωθήκαμε”⁷ στη δουλειά στη διάρκεια της πανδημίας, λέει πολλά). Και είναι, επίσης, μια κρίση του συστήματος για την οποία δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε προφανείς απαντήσεις.

Η αριστερά εστιάζει κυρίως σε διορθώσεις υπό την καθοδήγηση του κράτους:

1. Μπορεί να προσπαθήσει κανείς να βγει από την κατάσταση με ενθάρρυνση της κατανάλωσης⁸ (αυτό είναι που οδήγησε στην κατάσταση στασιμοπληθωρισμού στην οποία βρισκόμαστε τώρα και η οποία δεν σταματά στην πραγματικότητα την συνέχιση της αύξησης των τιμών).

2. Θα μπορούσε κανείς να κάνει έκκληση για αναδιανομή του εισοδήματος, ωραία, ή να εθνικοποιήσει τα πάντα, αλλά ο κίνδυνος είναι ότι έτσι θα έχεις φυγή κεφαλαίων και μεγαλύτερη επισφάλεια στις διεθνείς αγορές, το κράτος χρησιμοποιείται απλά για να διασώσει τον ιδιωτικό τομέα και δεν εγγυάται καλλίτερες εργασιακές συνθήκες για τους εργάτες σε αυτές τις βιομηχανίες.

3. Τι θα λέγατε για ένα Πράσινo New Deal; Αυτή είναι μια προσπάθεια να αναστηθούν οι Κεϋνσιανές κυβερνητικές πολιτικές των ΗΠΑ στη δεκαετία του 1930 όταν προσπαθούσαν να βγουν από την Μεγάλη Ύφεση. Αλλά πολύς κόσμος ξεχνά ότι αυτές ήταν μάλλον ουσιαστικά πολιτικές επανεξοπλισμού για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο παρά πολιτικές του New Deal καθεαυτές⁹. Μπορούμε να δούμε να γίνεται το ίδιο τώρα, διάφορες υποτιθέμενα “αριστερές δυνάμεις”, όπως το Κόμμα των Πρασίνων στη Γερμανία, να εγκαταλείπουν γρήγορα-γρήγορα το κομμάτι το σχετικό με το “Πράσινο” και να ψηφίζουν υπέρ ενός πακέτου 100 δις ευρώ για στρατιωτικές δαπάνες. Οι Ποδέμος στην Ισπανία μόλις ανακοίνωσαν ότι η χώρα διπλασιάζει τις στρατιωτικές της δαπάνες στα 24 δις ευρώ – το μεγαλύτερο ποσό τέτοιων δαπανών στην ιστορία της. Πολλά τμήματα της άρχουσας τάξης χρησιμοποιούν τον πόλεμο στην Ουκρανία ως μια δικαιολογία για τον πληθωρισμό και την επαναστρατιωτικοποίηση. Δεν υπάρχουν αρκετές κριτικές φωνές μέσα στην αριστερά και το εργατικό κίνημα σχετικά με την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση όλων των κυβερνήσεων και σχετικά με το γεγονός ότι οι εργάτες ελάχιστο συμφέρον έχουν να ρισκάρουν τις ζωές τους πολεμώντας τον Ρωσικό στρατό αν το μεταπολεμικό “βραβείο” που θα κερδίσουν είναι ένα νεοφιλελεύθερο σοκ, ανεργία και φτώχεια¹⁰.

Συνεπώς, στο ευρύτερο σχήμα των πραγμάτων, δεν πρόκειται για ένα ζήτημα μόνο “ιδεών για καλλίτερες πολιτικές”, ειδικά στο τρομακτικό γεωπολιτικό πλαίσιο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα. Εστιάζοντας σε “διορθώσεις πολιτικών” σημαίνει ότι αποτυγχάνουμε να προετοιμάσουμε τους εργάτες για αυτό που έρχεται:

Λέγοντας “προετοιμασία”, το εννοούμε με δύο έννοιες:

– ριζοσπαστικά μέτρα που θα πρέπει να αναλάβει η άρχουσα τάξη,

– ριζοσπαστικά μέτρα που η δική μας τάξη πρέπει να αναλάβει για να επιβάλλει πραγματικά τις ριζοσπαστικές πολιτικές αλλαγές που πρόκειται όντως να κάνουν τις ζωές μας καλλίτερες.

Σχετικά με το πρώτο σημείο: ιστορικά, ο πληθωρισμός σημαίνει ότι είμαστε σε ένα είδος δωματίου αναμονής¹¹. Οι τιμές αυξάνονται ως αποτέλεσμα μιας κρίσης ή ανισορροπίας στο σύστημα, και εμείς περιμένουμε, νευρικά, για μια αντίδραση: η οποία, αναπόφευκτα, θα περιλαμβάνει κάποιο είδος επίθεσης και προετοιμασίας για ριζική αναδιάρθρωση – αυτό, ιστοριακά, έχει συμπεριλάβει πολλές φορές τον πόλεμο, όπως το βλέπουμε ήδη και τώρα.

Την δεκαετία του 1970, οι ΗΠΑ εφάρμοσαν το Σοκ Volcker¹², που είδε τεράστιες αυξήσεις σε διψήφια ποσοστά των επιτοκίων στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κρίση αφέθηκε να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την κοινωνία, καταστρέφοντας τα μέσα βιοπορισμού. Τίποτα δεν μας λέει ότι αυτό δεν θα ξανασυμβεί – τι κάνουν, αν κάνουν κάτι, τα συνδικάτα και η αριστερά για να προετοιμάσουν τους εργάτες για αυτό;

Σε σχέση με το δεύτερο σημείο, την προετοιμασία των εργατών για την αναπόφευκτη επιβολή των ριζικών πολιτικών αλλαγών που θα είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της κρίσης:

Αν κοιτάξουμε το παρελθόν, μπορούμε να δούμε ότι κάποιες ομάδες εργατών τη δεκαετία του 1970, που αντιμετώπιζαν μια παρόμοια κατάσταση, ήξεραν ότι, σαν εργάτες, έπρεπε να επιβάλουν κοινωνικές αλλαγές και να μειώσουν οι ίδιοι τις τιμές. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, ομάδες εργατών πήγαιναν μαζικά στο σουπερμάρκετ για να επιτρέψουν στον κόσμο να πάρει τρόφιμα σε χαμηλότερες τιμές από τις καθορισμένες. Οι ίδιοι οι εργάτες επέβαλαν μειωμένες τιμές στην ενέργεια και στα εισιτήρια των μέσων μεταφοράς. Υπήρχε μια συνειδητοποίηση ότι οι αγώνες για τους μισθούς θα έπρεπε να περάσουν σε ένα ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο αν πρόκειται να υπερασπιστούμε πραγματικά τους εαυτούς μας.

Πώς λοιπόν μπορούμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο να έχουμε εργάτες με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τα όρια των νόμιμων απεργιών. Να βρούμε καινούριους τρόπους ώστς να τα παρακάμψουμε. Θα σήμαινε, σε αυτή την τωρινή κατάσταση της έλλειψης εργατών σε μερικούς τομείς και περικοπής θέσεων εργασίας σε άλλους, να χρησιμοποιήσουμε την δύναμη μιας ομάδας εργατών με μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση για να υπερασπιστούμε πιο αδύναμους εργάτες¹³. Αυτό δεν συνέβη στη διάρκεια των πρόσφατων απολύσεων και επαναπροσλήψεων στο αεροδρόμιο του Heathrow, στο οποίο δουλεύει ένα μέλος της κολλεκτίβας μας. Εκεί, είχαμε την κατάσταση στην οποία εργάτες στις επιβατικές πτήσεις και εργάτες τις πτήσεις μεταφοράς εμπορευμάτων αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα περικοπές. Αλλά οι εργάτες στις μεταφορές/κάργκο είχαν μεγαλύτερο “εκτόπισμα” – είχαν συνεχίσει να εργάζονται, και μάλιστα με υπερωρίες, στη διάρκεια της πανδημίας, καθώς παρέμειναν εξαιρετικά απασχολημένοι με όλον αυτόν το προσωπικό εξοπλισμό προστασίας [PPE], για παράδειγμα, που έρχονταν από την Κίνα. Τα περισσότερα επιβατικά αεροσκάφη έμεναν προσγειωμένα και οι εργάτες σε αυτά ήταν χωρίς εργασία. Η UNITE υπέγραψε μια καλή συμφωνία για τους εργάτες στις μεταφορές αλλά, παρ’ όλο που εκπροσωπούσε και τους εργάτες στα επιβατικά αεροσκάφη, τους άφησε να αντιμετωπίσουν τις περικοπές μόνοι τους. Αλλά και όλα τα άλλα συνδικάτα θα είχαν κάνει το ίδιο. Περισσότεροι από εμάς, όμως, θα πρέπει να θέτουν το ερώτημα αν τα συνδικάτα μας επιθυμούν ή είναι ικανά να διευρύνουν και να γενικεύσουν τις απεργίες, και αν όχι, με ποιο τρόπο οι εργάτες θα μπορούσαν να αρχίσουν να σκέφτονται πώς θα το κάνουν αυτό οι ίδιοι.

Στο φως όλων αυτών, ποιες είναι οι προτάσεις μας;

Ως συλλογικότητα κοιτάμε πού μπορούμε να υποστηρίξουμε εργάτες να ξεφύγουν από τις απομονωμένες αντιπαραθέσεις τους και να προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν με άλλες ομάδες εργατών. Για παράδειγμα, υπήρξε μια χαμμένη ευκαιρία όταν εργάτες του GKN (εργαζόμενοι στους κατασκευαστές αυτοκινήτων και αεροδιαστημικής) στην Ιταλία και στο ΗΒ αντιμετώπισαν κλεισίματα εργοστασίων την ίδια περίοδο. Εργάτες στην Ιταλία κατέλαβαν το εργοστάσιό τους, έκαναν μεγαλύτερες διαδηλώσεις, έγιναν ένας πόλος για όλους τους εργάτες τοπικά, που περνούσαν δύσκολες στιγμές. Κάτι διαφορετικό, ποιοτικά, από αυτά που έκαναν οι εργάτες του GKN στο Birmingham, που αντιμετώπιζαν το κλείσιμο του εργοστασίου και διεξήγαγαν έναν αρκετά αμυντικό αγώνα, απευθυνόμενοι μόνο στην κυβέρνηση για να “υπερασπιστεί την Βρετανική ποιότητα”. Δεν υπήρξαν προσπάθειες σύνδεσης και των δυο αυτών αγώνων, ούτε καν ο αγώνας στο ΗΒ δεν διαδόθηκε σε άλλους εργάτες του GKN στο ΗΒ, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου στο Μπρίστολ.

Πρακτικά, ως AngryWorkers στο Μπρίστολ, προσπαθούμε:

– να δημιουργήσουμε δεσμούς ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες εργατών έτσι ώστε να υπάρχει περισσότερο δυναμικό για αλληλεγγύη στην πράξη (καμπάνιες στους χώρους εργασίες που να εμπλέκουν διαφορετικά συνδικάτα στο νοσοκομείο που δουλεύουμε ενώ προσπαθούμε επίσης να συνδεθούμε με τους εργάτες στις αποθήκες στο Avonmouth),

– προσπαθούμε να συνδέσουμε τις ομάδες στον εργασιακό μας χώρο με δίκτυα αλληλεγγύης εκτός εργασίας,

– δημοσιεύουμε ανεξάρτητες ειδήσεις σχετικά με τις εμπειρίες των εργατών τις οποίες και διακινούμε στους εργάτες απευθείας/άμεσα ώστε να μπορούμε να μιλάμε με ειλικρίνεια για τους αγώνες μας – τι δούλεψε και τι όχι ώστε να μπορούμε, μάλλον, να μάθουμε πραγματικά κάτι από αυτούς από το να ανεμίζουμε απλά μια σημαία και να διακηρύσσουμε μια νίκη,

– ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για αγώνες που αμφισβητούν τις διαιρέσεις εντός της τάξης, για παράδειγμα μεταξύ μονίμων και προσωρινών εργατών ή εργατών με διαφορετικές συμβάσεις,

– προσπαθούμε και μεταφέρουμε στους τοπικούς εργάτες διεθνή νέα, πχ. για την απεργία, πρόσφατα, από εργάτες σωματείων βάσης στην Ιταλία ενάντια στον πόλεμο στην Ουκρανία ή εργατών, στον ίδιο με εμάς τομέα, που προχώρησαν σε απεργία, από την οποία μπορεί να μάθουμε κάτι, πχ οι νοσηλευτές στο Βερολίνο.

Αν κάποιος ενδιαφέρεται σε αυτήν την αρκετά στοιχειώδη αλλά ουσιαστική δουλειά οικοδόμησης, ας έρθει σε επαφή μαζί μας!

***

Μια αναφορά για την συνάντηση από έναν άλλο σύντροφο των AW

Ας είμαστε ειλικρινείς – ήμασταν σίγουρα ένα είδος εκκεντρικών, και νιώθαμε λίγο εκτός τόπου στο χαμηλών τόνων, στελεχιακό περιβάλλον των γραφείων της Unite στο Μπρίστολ, αλλά ήταν μια ευκαιρία να προσθέσουμε τη φωνή μας σε μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με την κρίση του κόστου ζωής, και να “βαθμονομήσουμε” τη γενική αίσθηση και τις τακτικές που εφαρμόζονται από την αριστερά.

Όπως προχωρούσε, η συζήτηση κυριαρχήθηκε από την ρητορική ενάντια στους Τόρις και την λιτότητα. Όπως αναμενόταν, τα συνδικάτα παρουσιάστηκαν πολύ έντονα ως ο κυρίαρχος τρόπος πάλης και η κουβέντα επικεντρώθηκε γύρω από τον “κοινό μας εχθρό”, την κυβέρνηση των Συντηρητικών (αν και υπήρξε και αρκετή δόση επικρίσεων και για τους Εργατικούς).

Η κρίση του κόστους ζωής

Ένα πράγμα στο οποίο είχαμε συναίνεση ήταν η βιούμενη πραγματικότητα της κρίσης. Οι τιμές των καυσίμων αυξάνονται με αστρονομικούς ρυθμούς, σε μερικές περιπτώσεις φτάνοντας τις 2,029 λίρες το λίτρο [στμ. 2,4ευρώ/λίτρο], ο ONS εκτιμά ότι το 92% του βρετανικού πληθυσμού θα δει τους λογαριασμούς στο παντοπωλείο να αυξάνουν κατά 39% και μια πτώση 4.5% στην ετήσια αύξηση του μισθού [του εισοδήματος], και τον Μάρτιο το TUC προέβλεψε ότι οι λογαριασμοί ρεύματος πρόκειται φέτος να αυξηθούν 14 φορές γρηγορότερα από τους μισθούς. Τα πράγματα θα γίνουν πραγματικά σκατά, δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία για αυτό. Αλλά πώς μοιάζει αυτό σε συγκεκριμένους όρους για την εργατική τάξη;

Η σύμβουλος των Εργατικών στο Ashley Ward έδωσε μερικά παραδείγματα από την εκλογική περιφέρειά της, αναφερόμενη σε πιο ηλικιωμένα μέλη της κοινότητας, που περνούσαν την μέρα τους στο λεωφορείο για να αποφύγουν να χρησιμοποιήσουν τη δική τους θέρμανση, και δασκάλους να ταΐζουν πεινασμένα παιδιά ίσα-ίσα για να μπορούν να συγκεντρωθούν στην τάξη. Η αυξανόμενη κανονικοποίηση των “τραπεζών τροφίμων” αναφέρθηκε αρκετές φορές και προφανώς το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε γύρω από τις επιπτώσεις της κρίσης στους εργάτες, από το πάγωμα πληρωμών [μισθών] μέχρι τις απολύσεις.

Γιατί βιώνουμε μια κρίση του κόστους ζωής;

Η γενική αίσθηση των υπόλοιπων ομιλητών στο πάνελ ήταν ότι η κρίση είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών που έγιναν από το κόμμα των Τόρις. Μερικοί παραδέχτηκαν ότι ο καπιταλισμός παίζει έναν ρόλος, αλλά ότι τελικά είναι η άρχουσα ελίτ που έχει διαλέξει να ρίξει επάνω μας αυτή την κρίση. Ομιλητές αναφέρθηκαν σε χώρες όπως η Γαλλία, όπου ο μέσος ρυθμός του πληθωρισμού κυμαίνεται στο 3.95% σε σύγκριση με το ποσοστό 7% στο ΗΒ, για να ισχυριστούν ότι ο προσπάθειες των Τόρις να επιρρίψουν το φταίξιμο στην πανδημία COVID-19 και στον πόλεμο στην Ουκρανία είναι απλά προπετάσματα καπνού που αποσπούν την προσοχή μας από το πολιτικό παιχνίδι “πίσω από τις κουρτίνες”. Αυτό που αυτή η προσέγγιση αποτυγχάνει να λάβει υπόψιν είναι ότι ο καπιταλισμός, με τις αντιφάσεις του, εμπεριέχει κρίσεις που είναι εξαιρετικά μεγαλύτερες από τους πολιτικούς παίκτες που χρησιμοποιεί για την ίδια την επέκτασή του. Τα αφεντικά και η άρχουσα τάξη αν και συχνά είναι διεφθαρμένα και απεχθή άτομα, δεν είναι αρκετά ισχυρά ώστε να ελέγχουν το κεφάλαιο – αυτό ωθείται από τη δική του λογική¹⁴, μια λογική που υπαγορεύεται στα άτομα αυτά και η οποία, από την ίδια της τη φύση, αποσπά και εκμεταλλεύεται.

Ο συνιδρυτής της Συνεργατικής Συμμαχίας του Μπρίστολ [Bristol Co-operative Alliance] επιχειρηματολόγησε ότι οι ιδιωτικοποιημένες εταιρείες ενέργειας είναι αυτές που σπρώχνουν σε αύξηση τον πληθωρισμό και ότι η Τράπεζα της Αγγλίας, ως μια οντότητα διακριτή από την κυβέρνηση, ξεζουμίζει τους εργάτες. Το πρόβλημα δεν είναι το μέγεθος του πληθωρισμού καθεαυτό, αλλά το γεγονός ότι οι μισθοί δεν αυξάνονται ανάλογα¹⁵. Αυτή η αίσθηση έχει οπωσδήποτε αντικατοπτριστεί από τον αυξανόμενο αριθμό αντιπαραθέσεων για πληρωμές σχετιζόμενες με τον πληθωρισμό, είτε έχουν να κάνουν με την απεργία του RMT στα τραίνα, ή τους απεργούς οδηγούς λεωφορείων της Arriva στο Γιορκσάιρ ή την αναταραχή στην BT. Αυτό το μέλος του πάνελ συνέχισε, τότε, μιλώντας για την καμπύλη Phillips¹⁶, η οποία προτείνει μια αντίστροφη σχέση ανάμεσα στον πληθωρισμό και την ανεργία: η Τράπεζα της Αγγλίας επιδιώκει να αυξήσει την ανεργία ώστε να περιορίσει τα ραγδαία αυξανόμενα, εκτοξευόμενα ποσοστά πληθωρισμού, και όλα αυτά για να προστατέψει τα συμφέροντα της οικονομίας. Υπαινίχθηκε επίσης την απουσία μιας ισχυρής αντίδρασης από τους εργάτες, σημειώνοντας ότι μόνο το 20% των εργατών στον ιδιωτικό τομέα είναι συνδικαλισμένοι (στην πραγματικότητα, το ποσοστό είναι ακόμα χαμηλότερο, ένα 13%, ενώ το ποσοστό είναι περίπου στο 50% για τους εργάτες στον δημόσιο τομέα). Αναφέραμε ήδη μια έλλειψη μαχητικότητας των εργατών ως έναν από τους παράγοντες πίσω από την κρίση, αλλά θα ισχυριζόμουνα ότι αυτά τα στατιστικά στοιχεία δεν είναι απαραίτητα ενδεικτικά αδράνειας, όπως επιδείχτηκε από τις “από τα κάτω”, ανεπίσημες απεργίες στις εξέδρες πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα, οι οποίες εκδηλώθηκαν σε 16 πλατφόρμες με τη συμμετοχή χιλιάδων εργατών χωρίς την εξουσιοδότηση κάποιου συνδικάτου. Το πρόβλημα έχει περισσότερο να κάνει με το ότι συγκεκριμένες ομάδες εργατών αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση από άλλες, και έχουν την ικανότητα να κερδίζουν διψήφια ποσοστά αυξήσεων, αλλά αυτές οι ομάδες παραμένουν απομονωμένες και επιδιώκουν να συνδεθούν με άλλους τομείς στην αγορά εργασίας που είναι λιγότερο οργανωμένοι.

Ποια είναι η λύση;

Οι βασικές προτάσεις που αναδείχθηκαν από την κουβέντα ήταν, ίσως, προβλέψιμες: η εθνικοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών, οικοδόμηση συνδικαλιστικής δύναμης και αναδιανομή.

Σχετικά με το ζήτημα της δύναμης των συνδικάτων, τόσο το NEU όσο και το PCS μίλησαν για τις επικείμενες εθνικές καμπάνιες πληρωμών, στις οποίες ελπίζουν να κερδίσουν την αναγκαία εντολή του 50% και να καλέσουν τους εργάτες τους να ψηφίσουν απεργιακές δράσεις. Υπήρχε επίσης μια επαναλαμβανόμενη επιμονή ότι πρέπει να χτίσουν καμπάνιες και να απευθυνθούν για αλληλεγγύη σε μια σειρά άλλων συνδικάτων, κάτι που αντανακλώταν πιο εμφανώς στις προετοιμασίες για την διαδήλωση του Σαββάτου, η οποία προάγεται ως ένα μέσο οικοδόμησης μιας ισχυρής φωνής διαφωνίας που να διαπερνά όλη τη βιομηχανία. Το PCS αναφέρθηκε, ως ένα σημαντικό παράδειγμα, στην φοιτητική ομάδα αλληλεγγύης που κατέλαβε το Wills Memorial Building τον Φεβρουάριο της τρέχουσας χρονιάς, καταφέρνοντας να αποκομίσει μερικά σημαντικά κέρδη στην αντιπαράθεση με το UCU.

Ο σύμβουλος των Πρασίνων για το Ashley Ward προέτρεψε έντονα για βραχυπρόθεσμες λύσεις: φόρος για τα “ουρανοκατέβατα” κέρδη των εταιριών ενέργειας, ελάχιστο ωρομίσθιο 15 λιρών (κάτι που τέθηκε αρκετές φορές), φόρος κληρονομιάς και άμεσες δράσεις όπως αυτές του XR. Πιο μακροπρόθεσμα, ανέφερε μια λίστα άλλων πολιτικών μεταρρυθμίσεων όπως η αντιμετώπιση των ανεπαρκειών στη στέγαση, αναδιανομή πλούτου και επανοικοδόμηση των εργατικών δικαιωμάτων, αναφερόμενος στους εργαζόμενους στην οικονομία “πλατφόρμας”, όπως οι διανομείς/ταχυμεταφορείς και οι εργάτες σε υπεργολαβίες. Άλλοι μίλησαν σχετικά με μια αύξηση στις συντάξεις και τα επιδόματα και στη φορολόγηση των μεγάλων εταιριών.

Ένα μέλος από το κοινό ρώτησε κατά πόσον η τροφή θα έπρεπε να καταστεί ανθρώπινο δικαίωμα ως ένα μέσο για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Αλλά τα δικαιώματα είναι μέρος μιας ρεφορμιστικής ατζέντας: είναι κάτι που δίνεται από τους κατέχοντες την εξουσία, κάτι που μπορεί να δοθεί και να αφαιρεθεί. Δεν θα έπρεπε να αγωνιζόμαστε για έναν κόσμο στον οποίο, έχοντας μια αδιαμεσολάβητη πρόσβαση στους πόρους του κόσμου μας, να μην χρειάζεται να μας δοθεί η “άδεια” για να καλύψουμε τις βασικές μας ανάγκες;

Εν τέλει, χωρίς την κατάργηση της μισθωτής σχέσης, προάγγελος της οποίας είναι οι ίδιοι οι εργάτες να επιβάλλουν τις αλλαγές που είναι αναγκαίες για να αποκτήσουν τον έλεγχο της παραγωγής, δεν έχουμε καμμιά ελπίδα να ξεπεράσουμε την λιτότητα. Όσο κυριαρχεί η παραγωγή αξίας, οι κυβερνήσεις μπορεί να έρχονται και να παρέρχονται αλλά ο καπιταλισμός και η εκμετάλλευση της τάξης μας, και οι περικοπές στις υπηρεσίες μας, θα συνεχιστούν. Αυτές οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν θα μπορέσουν ποτέ, και δεν είναι ο στόχος τους άλλωστε, να οδηγήσουν στην κοινωνική επανάσταση.

Αντι-απεργιακή νομοθεσία

Ένα από τα πιο “καυτά” ζητήματα της συνάντησης ήταν το αυξανόμενο κύμα αντι-απεργιακής νομοθεσίας από την πλευρά της κυβέρνησης. Το περιφερειακό στέλεχος της RMT χρειάστηκε να απαντήσει πολλές ερωτήσεις σχετικά με το πόσο έχει αυτό επηρεάσει πρόσφατες εργασιακές αντιπαραθέσεις καθώς και την επικείμενη εθνική απεργία τους στους σιδηρόδρομους. Ο Υπουργός Μεταφορών Grant Shapps ανήγγειλε πρόσφατα ότι δράση η οποία διαταράσσει, πχ. οι απεργίες στο μετρό, θα μπορούσαν να αποτραπούν στο μέλλον αλλάζοντας την νομοθεσία ώστε να επιτρέπει στις εταιρείες να φέρουν ενοικιαζόμενους εργάτες¹⁷, ουσιαστικά ως απεργοσπάστες, κάτι που το RMT εκλαμβάνει ως μια τακτική που στρέφει εργάτες εναντίον εργατών, μια τακτική διαίρει και βασίλευε, στο χέρι της κυβέρνησης. Όταν ρωτήθηκαν πώς νιώθουν σχετικά με τα σχέδια να έρθουν ενοικιαζόμενοι εργάτες, απάντησαν ότι αυτά αποτελούν μικρότερη απειλή για τα επαγγέλματα με την “υψηλότερη εξειδίκευση”, όπως οι χειριστές της σηματοδότησης, και μεγαλύτερη για εκείνους που είναι σε επαγγέλματα με μικρότερη περίοδο εκπαίδευσης. Ανέφεραν ότι έχουν πετύχει το υψηλό ποσοστό εντολής για την επικείμενη πανεθνική κινητοποίηση χρησιμοποιώντας μέσα όπως οι τηλεφωνικές λίστες¹⁸, ομάδες στο WhatsApp και επί τόπου τα συνδικάτα.

Κάποια άτομα στο πάνελ τοποθετήθηκαν σε σχέση με αυτές τις επιθέσεις στην απεργιακή δράση επιμένοντας ότι οι απεργίες είναι το έσχατο καταφύγιο: οι εργάτες δεν θέλουν να απεργούν αλλά το κάνουν εξαιτίας της οικονομικής ανάγκης, και θα ήταν καλλίτερο τα προβλήματα να λύνονται μέσα από διαπραγματεύσεις με τα αφεντικά. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι μπροστά στις τρέχουσες δυσφημιστικές καμπάνιες εναντίον των συνδικάτων, τα εμπλεκόμενα συνδικάτα θα ήθελαν να κατευνάσουν τους δυσαρεστημένους καταναλωτές και επιβάτες. Αλλά η δράση μας δεν είναι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ντρεπόμαστε: είναι το μέσο μας για να οικοδομήσουμε τη δύναμη της τάξης μας, κάτι που θα έπρεπε να καλλιεργούμε στους εργασιακούς μας χώρους συνέχεια, με μικρές και καθημερινές δράσεις αντίστασης.

Και όπως επισήμανε ο σύντροφός μας στο πάνελ, υπάρχουν τρόποι να παρακάμπτουμε τις νόμιμες απεργίες. Πιο συχνά απ’ ό,τι το αντίθετο, προσπάθειες για απεργιακή δράση που ακολουθούν τα συμβατικά συνδικαλιστικά κανάλια είτε διακόπτονται στη φάση της διαπραγμάτευσης είτε βρίσκονται να έχουν κατευναστεί και να ξεπουλιούνται από έμμισθα επαγγελματικά συνδικαλιστικά στελέχη, ενάντια στην θέληση των απογοητευμένων εργατών. Αυτός είναι ο λόγος που θα πρέπει να εξερευνούνται άλλες ανεπίσημες τακτικές, είτε πρόκειται για επιβραδύνσεις [στην παραγωγή], είτε σαμποτάζ στη δουλειά ακριβώς με βάση τα προβλεπόμενα: υπάρχουν τόσοι άλλοι τρόποι να προκαλέσεις χάος που δεν περιλαμβάνουν την νόμιμα εγκεκριμένη απεργία.

Συμπεράσματα

Ήταν αναμφισβήτητα καλό να συναντήσουμε άλλο κόσμο στην αριστερά που ψάχνεται για το ζήτημα της κρίσης και το πώς προχωράμε από το σημείο που είμαστε. Αλλά πιστεύω ότι μείναμε με την αίσθηση ότι προερχόμαστε από άλλα παραδείγματα και δεν είμασταν σίγουροι αν μπορέσαμε να “διατρήσουμε” τη συζήτηση. Όταν έχεις διαφορετικά μέσα και διαφορετικούς σκοπούς (αυτό το παμπάλαιο ερώτημα: μεταρρύθμιση ή επανάσταση), μπορεί να είναι δύσκολο να έχεις μια συζήτηση με νόημα, ιδιαίτερα σε ένα πάνελ με έξι ακόμα άτομα που έχουν πιο ομοιογενείς ιδέες.

Παρά μια κοινή αίσθηση στο ακροατήριο ότι το Εργατικό Κόμμα δεν παραμένει πλέον ένα παραγωγικό κομμάτι του αγώνα, η έλλειψη ορατών εναλλακτικών αφήνει τον κόσμο λίγο “κολλημένο” με τις ίδιες ιδέες σχετικά με τις λύσεις: μεγάλες επιδείξεις δυσαρέσκειας, όπως οι πορείες προς το Westminster (που γενικά αναδεικνύουν τους “συνήθεις υπόπτους” και μπορεί να γίνονται κάπως τελετουργικές)· εκκλήσεις στην κυβέρνηση να μετριάσει το “χτύπημα” και να κάνει διαφορετικές πολιτικές επιλογές (παρ’ ότι είναι γνωστό ότι αυτή η κρίση είναι μια παγκόσμια κρίση που αφορά τον ίδιο τον καπιταλισμό)· και εκκλήσεις σε περισσότερο κόσμο να μπει στα συνδικάτα (παρά το γεγονός ότι έχουν φανεί ανίκανα να ακολουθήσουν τον ρυθμό των αλλαγών στην αγορά εργασίας και ότι περιορίζονται από νομικά μέτρα).

Η αύξηση της δραστηριότητας στα κυρίαρχα συνδικάτα σίγουρα δεν είναι κακό πράγμα: δείχνει ότι εργάτες σε ολόκληρη την χώρα είναι πιο απρόθυμοι να ανεχτούν τις αηδίες και υποδεικνύει ότι υπάρχουν κάποια εύφορα εδάφη αγώνα να πλοηγηθούν. Αυτό που θέλαμε να μεταδώσουμε ήταν ότι ο αγώνας μπορεί, και συχνά με περισσότερη επιτυχία, να λάβει χώρα έξω από την ασφυκτική γραφειοκρατία, εκεί που οι εργάτες μπορούν να αυτο-οργανωθούν με πιο δημιουργικούς τρόπους. Αν αυτό το μήνυμα έφτασε στον προορισμό του, είναι δύσκολο να το πούμε.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι¹⁹

Πληθωρισμός

Η κυρίαρχη οικονομική άποψη για τον πληθωρισμό (όπως αυτή υποστηρίζεται από μείζονες οικονομολόγους στην Τράπεζα της Αγγλίας) είναι ότι προκαλείται από “υπεβολικά πολύ χρήμα που ‘κυνηγά’ πολύ λίγα προϊόντα”. Υψηλά επίπεδα αποτελεσματικής ζήτησης (πχ. εξαιτίας κυβερνητικού “τσιγκλίσματος”) πιστεύεται ότι διαταράσσουν την ισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση και ωθούν τις τιμές των αγαθών προς τα πάνω. Παρ’ όλο που οι συνθήκες αυτές είναι σημαντικοί παράγοντες, είναι επίσης σημαντικό να εξηγήσουμε γιατί η αύξηση της ζήτησης δεν μεταφράζεται σε μια αύξηση στην προσφορά, κάτι που θα παρήγαγε συνθήκες ισορροπίας και σχετική σταθερότητα τιμών. Με την πανδημία covid αυτό είναι φανερό, αλλά κυρίαρχες οικονομικές αναλύσεις έχουν πασχίσει να προσφέρουν πειστικές εξηγήσεις της αποτυχίας της αγοράς να αυτορυθμιστεί σε προηγούμενες πληθωριστικές περιόδους, με λιγότερο εμφανείς περιορισμούς στην προσφορά.

Το κλειδί είναι ότι η κλίμακα της παραγωγής δεν καθορίζεται από τη ζήτηση αλλά από την κερδοφορία. Χωρίς είτε την πραγματοποίηση ή την προσδοκία επαρκών κερδών οι καπιταλιστές δεν θα πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις που απαιτούνται για την επέκταση της παραγωγής σε συμφωνία με την επέκταση της πραγματικής ζήτησης. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότεροι παράγοντες, από την προσφορά και τη ζήτηση μόνο, που καθορίζουν τις τιμές στις αγορές και τα κέρδη. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν το κόστος παραγωγής, τον ανταγωνισμό στην αγορά και συνθήκες μονοπωλιακές ή μονοψωνίων, επιδοτήσεις, τις διεθνείς τιμές συναλλάγματος και τις κυβερνητικές πιστωτικές και νομισματικές πολιτικές. Με δεδομενη την πολύπλοκη αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων, ο πληθωρισμός γίνεται καλλίτερα κατανοητός θεωρούμενος λιγότερο ως μια άμεση αντανάκλαση της δυσανάλογης προσφοράς και ζήτησης και περισσότερο ως μια καπιταλιστική τακτική για την υπεράσπιση κερδών που υφίστανται πίεση.

Μπορούμε να το δούμε αυτό στην πράξη με τις διαφορετικές κρατικές στρατηγικές ως αντίδραση στην αντιμετώπιση των οικονομικών υφέσεων. Η παραδοσιακή κεϋνσιανή απάντηση είναι η φορολόγηση, από την πλευρά των κυβερνήσεων, ή ο δανεισμός από τους καπιταλιστές κεφαλαίων που δεν έχουν επενδυθεί, και η επέκταση της παραγωγής με την πραγματοποίηση επενδύσεων από τις ίδιες τις κυβερνήσεις (πχ. μέσα από προγράμματα υποδομής, προγράμματα κοινωνικού κράτους ή στρατιωτικές δαπάνες). Πρόκειται για ένα περιορισμένο μέσο επέκτασης της οικονομίας αλλά αυτό μόνο επειδή τα έσοδα που το κράτος ρίχνει στην παραγωγή είναι απλά αυτά που έχει ήδη έχει “τραβήξει” από φόρους ή δάνεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια αναδιανομή αλλά όχι, από μόνο του, μια επέκταση. Υψηλός δανεισμός για αυτό τον σκοπό μπορεί να έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιτοκίων, η οποία αυξάνει επίσης τα κόστη για τις επιχειρήσεις. Ως απάντηση στους υψηλούς φόρους και τα υψηλά επιτόκια, οι καπιταλιστές υπερασπίζοναι τα κέρδη τους αυξάνοντας τις τιμές, κάτι που δίνει κίνητρο σε μισθολογικούς αγώνες οι οποίοι μπορεί να διαβρώσουν περαιτέρω τα κέρδη, διακινδυνεύοντας έναν “εκτροχιαζόμενο” πληθωρισμό.

Ως απάντηση στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, η ποσοτική χαλάρωση υιοθετήθηκε ευρέως στην θέση του κεϋνσιανού “τσιγκλίσματος”. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κράτη “τυπώνουν χρήμα” και το χρησιμοποιούν για να αγοράσουν ομόλογα, σπρώχνοντας προς τα κάτω τις αποδόσεις τους, και σπρώχνοντας τους επενδυτές στα χρηματιστήρια. Αυτό διατήρησε τις τιμές των χρηματιστηρίων που, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς φόρους, τα χαμηλά επιτόκια και τους χαμηλούς μισθούς (πχ. Παράγοντες χαμηλού “cost-push”) καθώς και μικρή ουσιαστικά ζήτηση, μείωσε το κίνητρο για αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών στις αγορές – προάγοντας μια επέκταση σχετικά χωρίς πληθωρισμό (επέκταση που περιοριζόταν ως επί το πλείστον στην χρηματιστηριακή κερδοσκοπία)²⁰.

Το 2020 τα κράτη απάντησαν στις οικονομικές επιπτώσεις των κλεισιμάτων στην παραγωγή εξαιτίας του κορωνοϊού κυρίως με έναν συνδυασμό και των δυο προσεγγίσεων: ποσοτική χαλάρωση και οικονομικά “ερεθίσματα”²¹. Οι φόροι και τα επιτόκια διατηρήθηκαν χαμηλά αλλά η τεράστια διατάραξη των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων και οι αστρονομικές αυξήσεις στο κόστος της ενέργειας εξακολούθησαν να έχουν επιπτώσεις στο κόστος παραγωγής. Οι καπιταλιστές απάντησαν με την αύξηση των τιμών (φυσικά, παραπάνω από το αυξημένο κόστος, αυξάνοντας έτσι τα κέρδη τους) και επιτιθέμενοι στην απασχόληση και τις εργασιακές συνθήκες. Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ο Δείκτης Τιμών Εμπορίου (Retail Price Index) καταγράφει πληθωρισμό ρεκόρ έτους με ποσοστό 9,9%.

Αντιδράσεις

Σε όρους της παγκόσμιας αντίδρασης είναι πολύ εντυπωσιακό ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της αρχικής αναστάτωσης επικεντρώνεται σε χώρες που έπαιξαν έναν προεξάρχοντα ρόλο στο κύμα διαμαρτυριών της περιόδου 2018-2020 (πχ. Αργεντινή, Γαλλία, Ιράν, Ιράκ, Νιγηρία, Περού). Η κυβέρνηση του Πακιστάν είναι η πρώτη που πλήρωσε το τίμημα με την πτώση της, με την κυβέρνηση της Σρι Λάνκα δυνάμει να την ακολουθεί.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κύρια αντίδραση μέχρι τώρα φαίνεται να είναι παραίτηση και ατομική προσαρμογή. Έχει υπάρξει μια αξιοπρόσεκτη άνοδος σε μισθολογικούς αγώνες, παρ’ όλο που, με την εξαίρεση των πλατφορμών πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα και μερικά αναχώματα εδώ κι εκεί, αυτοί οι αγώνες παρέμειναν μέσα σε ένα συμβατικό συνδικαλιστικό πλαίσιο. Μια πανεθνική διαδήλωση του TUC σχεδιάζεται για τις 18 Ιουνίου στο Λονδίνο (νομίζω αρχικά αναβλήθηκε ως αντίδραση στο ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία). Η Λαϊκή Συνέλευση οργανώνει μηνιαίες πορείες αλλά δεν υπάρχει κάτι άλλο ενδιαφέρον να αναφέρουμε για αυτές. Μια μικρή ομάδα πολιτικά κοντά στο Plan C στο Λονδίνο έχει αρχίσει να οργανώνεται για μια καμπάνια αυτομείωσης για τους λογαριασμούς ενέργειας. Γενικά, η αντίδραση μέχρι τώρα έχει υπάρξει αρκετά χλιαρή, αλλά υπάρχει ο ορίζοντας για να αλλάξει αυτό καθώς περνά ο καιρός.

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η κυβέρνηση προσπαθεί να φτάσει σε μια συμφωνία για έναν μίνι-προϋπολογισμό που να περιέχει μέτρα ανακούφισης, τα οποία θα παρουσιάσει είτε την Πέμπτη (25 Μαΐου) είτε στις αρχές Ιουνίου μετά τη διακοπή των εργασιών του Κοινοβουλίου. Είναι πρόθυμοι να βγάλουν από το πρωτοσέλιδα το “Partygate” αλλά ο Σούνακ και ο Τζόνσον φαίνεται να έχουν “κολλήσει” σε χοντροκεφαλιές²². Στον βαθμό που μπορώ να πω, ο Σούνακ αντιτίθεται σε καθολικά μέτρα υποστήριξης (πχ. περικοπές φόρων, παρά τις εσωτερικές πιέσεις από το κόμμα) εξαιτίας ανησυχιών ότι τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό, και προτιμά στοχευμένα μέτρα που θα υλοποιούνταν μέσω των μηχανισμών Universal Credit και/ή Warm Home Discount και χρηματοδοτούμενα, δυνητικα, από έναν φόρο “ουρανοκατέβατων κερδών” στις εταιρείες παραγωγής ενέργειας. Ο Τζόνσον αντιτίθεται σε έναν τέτοιο φόρο στη βάση του ότι δεν είναι “ιδεολογικά συντηρητικός”. Σε όποια μέτρα και αν συμφωνήσουν, τελικά, αυτά αναμένονται, το πιο πιθανόν, να είναι εξαιρετικά περιορισμένα (οι Financial Times αναφέρουν ένα ποσό του ύψους των 150-500 λιρών μόνο για τις πιο φτωχοποιημένες οικογένειες).