Σύντροφοι, αλλά γυναίκες

Théorie Communiste¹,²

H TC για τις αντιφάσεις μεταξύ της ταξικής πάλης και της κατάργησης του φύλου.

 

H επανάσταση ως κατάργηση της τάξης και του φύλου εγείρει συγκεκριμένα ερωτήματα και προβλήματα που προσιδιάζουν στην σύνδεση μεταξύ ταξικής και γυναικείας πάλης. Ένα από τα προβλήματα που τίθενται για μας είναι ότι το αφετηριακό σημείο για το παρόν κείμενο, που τοποθετείται εντός ενός εν εξελίξει σχεδίου που έχει δει αρκετές αναθεωρήσεις και προχωρήματα, είναι η αναγκαιότητα της κατάργησης του φύλου στην επανάσταση νοούμενης ως κομμουνιστικοποίησης. Συνεπώς, οδηγούμαστε να διερευνήσουμε το ζήτημα της συνάρθρωσης μεταξύ των ταξικών αγώνων και των αγώνων των γυναικών, μεταξύ της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και της αντρικής κυριαρχίας, μεταξύ του φεμινισμού και του προγραμματισμού….

Επομένως το σημείο αφετηρίας αυτού του κειμένου δεν τοποθετείται στους παρόντες αγώνες ή στην δομή της σχέσης όπως αυτή φανερώνεται σ’ αυτούς.

Τώρα, αν κανείς αποδεχτεί ότι η κατάργηση των φύλων θα είναι μια επανάσταση μέσα στην επανάσταση, αυτό προϋποθέτει μια συγκεκριμένη δυναμική που δεν υπάγεται σε αυτήν της ταξικής πάλης ακόμα και όταν η τελευταία στρέφεται ενάντια στον εαυτό της. Επιπλέον, αν μιλά κανείς για την συγκεκριμένη δυναμική στην εξέλιξη της επανάστασης, υπάρχει ήδη σήμετα μια συγκεκριμένη δυναμική της έμφυλης σχέσης που δεν ανάγεται στην ταξική σχέση. Για να μιλήσουμε για συγκεκριμένη δυναμική θα πρέπει να μιλήσουμε για συγκεκριμένη αντίθεση, γιατί μια απλή σχέση ανταγωνισμού δεν εμπεριέχει οποιαδήποτε δυναμική. Συνεπώς, πρόκειται για την δυνατότητα να σκεφθούμε μια επανάσταση μέσα στην επανάσταση, μια αντίφαση μέσα στην αντίφαση. Όμως, το να συμπεριλάβουμε ένα στοιχείο μόνο εντός ενός άλλου στοιχείου είναι προβληματικό. Οι παγίδες και οι δυσκολίες είναι αναρίθμητες. Μπορούμε να το δούμε αυτό στην πρόσφατη ιστορία των σχέσεων μεταξύ φεμινισμού και προγραμματισμού. Πραγματικά, στο πλαίσιο του προγραμματισμού, υπάρχουν χονδρικά δυο πιθανότητες για τις γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με αυτό το ζήτημα είτε στους αγώνες είτε στη θεωρία:

• Αν οι γυναίκες υποθέσουν την εκμετάλλευσή τους ως μια έκφραση/άρθρωση της ταξικής πάλης, τότε η έμφυλη σχέση εξαφανίζεται τόσο στην πρακτική όσο και στη θεωρία. Με άλλα λόγια, η κατηγορία “γυναίκα” απορροφάται και καθίσταται αόρατη από την ταξική πάλη. Αυτή η προσέγγιση προσποιείται ότι αντιμετωπίζει το ζήτημα, αλλά το κάνει μόνο για να το εξαφανίσει (αυτό είναι ένα από τα αδιέξοδα της τάσης της “ταξικής πάλης” εντός του φεμινισμού).

• Αν οι γυναίκες που βάζουν το ζήτημα αναγκαστούν, για να αποφύγουν την πρώτη λύση που μόλις παρουσιάσαμε, να υποθέσουν την ύπαρξη ενός ειδικού τρόπου εκμετάλλευσης ανεξάρτητα από την καπιταλιστική σχέση εκμετάλλευσης, αυτό το κάνουν για να επιτρέψουν ένα προχώρημα εντός των συγκεκριμένων κατηγοριών και διαδικασιών της έμφυλης σχέσης. Αυτή είναι η συνεισφορά των “επαναστατριών φεμινιστριών” που οικοδόμησαν την έννοια της οικιακής εργασίας και που μιλούν για την κατάργηση αντρών και γυναικών. Αυτή η συνεισφορά είναι η βάση πάνω στην οποία μπορέσαμε να αναλάβουμε το συγκεκριμένο έργο. Όμως, και παρά το διακύβευμα, έχουμε επίγνωση ότι είναι δύσκολο και τεχνητό να διατηρήσουμε έναν διαχωρισμό, να σκεφτόμαστε την κατηγορία της γυναίκας και την κατηγορία του προλεταριάτου ως ανεξάρτητες, γιατί στην πραγματική ζωή κάποια είναι ταυτόχρονα και τα δύο.

Αν θέτουμε το ζήτημα της δυναμικής, είναι επειδή σε συγκεκριμένους αγώνες όπου οι γυναίκες θέτουν το ζήτημα της έμφυλης σχέσης, βλέπουμε αμέσως ότι πρέπει τότε να αντιμετωπίσουν τους άντρες συντρόφους τους στον αγώνα αυτό, όπως για παράδειγμα στο κίνημα των πικετέρος στην Αργεντινή. Τον Αύγουστο του 2005 σχηματίστηκε το Movimiento de mujeres desocupadas (Κίνημα των Ανέργων Γυναικών, MMD) από το Tartagal, και αυτές οι γυναίκες ήθελαν να παλέψουν “μόνες” τους επειδή “αν και ήταν η πλειοψηφία στις οργανώσεις των πικετέρος, δεν ήταν η πλειοψηφία στα αποφασιστικά σώματα των οργανώσεων αυτών” ((Bruno Astarian: “Le mouvement des piqueteros – Argentine 1994–2006”³, μπροσούρα του Échanges⁴). O Bruno Astarian προσθέτει: “και όταν τα οφέλη του κινήματος μοιράστηκαν, οι γυναίκες ήταν μάλλον αδικημένες”. Συμπεραίνει, όμως:

“Προς το παρόν, αυτά είναι όλα όσα ξέρουμε για το κίνημα MMD του Tartagal. Αλλά δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς περισσότερα για να καταλάβει ότι η δημιουργία του σηματοδοτεί μια οπισθοδρόμηση στο γενικότερο κίνημα. Ο διαχωρισμός του αγώνα των ανέργων γυναικών από αυτόν των ανέργων αντρών, όπως κάθε διαχωρισμός που θεμελιώνεται στη φυλή, την ηλικία, την εθνικότητα κ.λπ., πάει ενάντια στην κατάργηση των κατηγοριών της καπιταλιστικής κοινωνίας, κατηγορίες που έχουμε δει να υπονομεύονται σε πιο έντονες φάσεις του αγώνα” (ibid.)

Δεν ξέρουμε ποιο είδος ρόλου ή θέση θα μπορούσαν να αποκτήσουν οι ομάδες γυναικών στην καρδιά αυτών των αγώνων, αλλά μια κριτική που βλέπει την εμφάνισή τους να είναι ένα απλό σημάδι οπισθοδρόμησης και της διαίρεσης του κινήματος, όπως θα καταλαβαίναμε την “εθνικότητα”, δεν είναι τίποτα άλλο από μια ηχώ της κλασσικής ιδέας του προγραμματισμού.

Συνάγουμε, επομένως, ότι εντός της έμφυλης σχέσης και της κατάστασης των γυναικών, υπάρχει κάτι που αντίκειται στην ταξική πάλη και το οποίο έχει ένα πολύ συγκεκριμένο αποτέλεσμα: όταν οι γυναίκες αγωνίζονται, είτε στην ιδιωτική είτε στην δημόσια σφαίρα, όταν επιτίθενται στην ίδια την ύπαρξη αυτών των σφαιρών, που συνίσταται ακριβώς στον διαχωρισμό τους σε ιδιωτική και δημόσια, πρέπει να αντιμετωπίσουν τους άντρες συντρόφους τους, στον βαθμό που αυτοί είναι άντρες και στον βαθμό που είναι σύντροφοί τους. Και αυτές είναι συντρόφισσες των αντρών, αλλά είναι γυναίκες.

Τέλος, αφού τα έχουμε συνυπολογίσει όλα αυτά, η σημασία του προσδιορισμού της συγκεκριμένης δυναμικής της έμφυλης σχέσης έγκειται στο ότι τότε θα είμαστε ικανοί να σκεφτούμε πώς και γιατί οι μελλοντικές πρώην-γυναίκες – που από τις ίδιες τους τις πράξεις βάζουν την ανγκαιότητα της κατάργησης του φύλου, εξαιτίας της θέσης τους στην αντιφατική σχέση άντρας/γυναίκα – θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους μελλοντικούς πρώην-άντρες στην πορεία της επανάστασης για να ξεπεράσουν αυτή τη διαίρεση.

1 Σημείωση της αγγλικής μετάφρασης. Έχει ληφθεί από την μπροσούρα του 2011 από τις εκδόσεις Petroleuse Press. Αρχικά δημοσιευμένο ως προσάρτημα στο άρθρο Gender distinction, programmatism and communisation (“Έμφυλη διάκριση, προγραμματισμός και κομμουνιστικοποίηση”) στο τεύχος 23 του περιοδικού Theorie Communiste (TC 23).

2 Στμ. Μεταφρασμένο από την αγγλική απόδοση στο http://libcom.org/library/comrades-women-theorie-communiste.

3 Στμ. Bruno Astarian: “Το κίνημα των πικετέρος – Αργεντινή 1994-2006”.

4 Στμ. Échanges (Échanges et Movement), όνομα ενός δικτύου που σχηματίστηκε το 1975 από μέλη διαφόρων ομάδων: κάποια πρώην μέλη της αγγλικής ομάδας Solidarity, μέλη της ομάδας Informations et Correspondances Ouvrières (Εργατικά Νέα και Ανταποκρίσεις, ICO), η οποία προήλθε από την ομάδα Informations Liaisons Ouvrières (ILO) των Λεφόρ και Ανρί Σιμόν το 1958 μετά την αποχώρησή τους από την ομάδα “Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα”, μέλη της ολλανδικής ομάδας συμβουλιακών κομμουνιστών «Daad en Gedachte», μέλη της μικρής βελγικής ομάδας ακτιβιστών που εξέδιδε την εφημερίδα “Liaisons”. Εκτός από την τριμηνιαία επιθεώρηση Échanges, το δίκτυο εκδίδει και διανέμει δωρεάν και το δελτίο “Dans le Monde une Classe en Lutte” (“Μέσα στον Κόσμο, μια Τάξη σε Πάλη” ή σε πιο ελεύθερη απόδοση: “Η Ταξική Πάλη στον Κόσμο”). Ανάμεσα στους συγγραφείς του δικτύου ξεχωρίζουν οι Ngô Văn, Henri Simon κ.ά.